Termin polibromowane bifenyle odnosi się do halogenoorganicznych związków aromatycznych w których atomy wodoru podstawiono atomami bromu. Przeznaczeniem PBB były materiały ognioodporne. Dodawano je do różnego rodzaju polimerów stosowanych w przemyśle włókienniczym, elektronicznym i samochodowym. Produkcja i stosowanie PBB zostały zakończone ze względu na negatywny wpływ tych związków na procesy wydzielania hormonalnego. PBB są związkami stabilnymi chemicznie, trwałymi w warunkach środowiskowych i trudno rozpuszczalnymi w wodzie. PBB sa odporne na biodegradację i łatwo ulegają bioakumulacji w tkankach żywych organizmów. Po wniknięciu do łańcucha pokarmowego ulegają biowzbogaceniu i biowzmocnieniu. Spożywanie ryb jest jednym ze źródeł przedostawania się PBB do organizmów ptaków i ssaków. Wykonane w pracy oznaczenia PBB w próbkach żywności, głównie ryb z Polski (śledź, łosoś, węgorz, karp, tuńczyk i pstrąg) i Francji (łosoś, złotnik królewski, śledź, turbot, kurek szary) i produktów rybnych. Oznaczenia wykonano także w próbkach innych ekstraktów z żywności tj. tkanka mięsna wołowa, tkanka tłuszczowa wieprzowa oraz masło, ale nie stwierdzono w nich PBB powyżej ustalonej LOQ. W badaniach zastosowano technikę spektrometrii mas rozcieńczenia izotopowego. Każdą próbkę przygotowywano w dwóch lub trzech powtórzeniach. Opracowano czterostopniową procedurę oczyszczania. Pierwszym etapem była dializa przy użyciu próbników membranowych, następnie chromatografia wykluczania ze złożem polimeru Bio-Beads SX-3, po czym chromatografia adsorpcyjna ze złożem modyfikowanego (kwaśnego i zasadowego) żelu krzemionkowego oraz zasadowego tlenku glinu. Procedura oczyszczania próbek osadów składała się z dwóch dodatkowych etapów: reakcji ze stężonym kwasem siarkowym i redukcji siarki przy użyciu aktywowanej miedzi w kolumienkach. Największe stężenia PBB stwierdzono w tkance turbota (635 ± 107 pgjg tkanki), a najmniejsze w tkankach karpia (0.567 ± 0.245 pgjg tkanki). W tkance tuńczyka nie stwierdzono obecności PBB powyżej granicy oznaczalności. Badania dowiodły, że PBB mogą kumulować się także w wątrobie, w której oznaczono największe ilości tych związków. Zawartość PBB w osadach dennych była zacznie mniejsza niż w badanych produktach żywności (64.5 ± 6.25 pgjg suchej masy osadu). Zarówno w próbkach żywności jak i w osadach w największych ilościach Występowały tetraBB.
The therm of polybrominated biphenyls - PBBs - refers to a group of brominated aromatic compounds formed by substituting hydrogen by bromine in biphenyl. They were added intentionally to many types of polymers due to reduce their flammability. Production and usage of PBBs were discontinued because of harmful effect consists in disturbing steroid hormones secretion. PBBs are stable and persistent, lipophilic and only slightly soluble in water. Some of the congeners are poorly metabolized and therefore accumulate in lipid compartments of biota. If are released into the environment they bioconcentrate and biomagnify along the food chain. Ingestion of fish is a source of PBBs transfer to mammals and birds. Determination of PBBs was performed on foodstuff, mainly fish, from France (Berck) and Poland (Kraków), and also on Gdansk Bay sediments. As a food sampies butter, pork fat, beef fat and some kinds of fish form France (sal mon, herring, scarp, gilthead seabream (Sparus aurata), grey gurnard (Eutrigla gurnardus)) and Poland (carp, salmon, tunny, trout, eal and herring) were analyzed by GC-MSjMS. As another fish products cod livers in oil and unknown fish oil were analyzed. Each fish sample type except unknown oil and eal was tested in two series. A new four-step method of fat sample purification with the use of the GC-MS technique was developed. For foodstuff products four-step analysis was applied. First stage was dean-up with semipermeable membranes, then exdusion (column) chromatography with Bio-Beads SX-3®, and adsorption chromatography with silica gel and aluminium oxide. Analytical procedure of sediment sampies dean-up consisted of two additional steps: reaction with concentrated sulfuric acid and sulfur removing with activated cooper. Determination was performed in MS/MS mode for triBB to decaBB congeners. The highest total PBB content was shown for scarp musde tissue (635 ± 107 pg/g wet weight), and the smallest for carp sampies (0.567 ± 0.245 pg/g wet weight). In tunny oil sam pies PBBs concentration was below the detection Iimits. Analyses proved, that PBBs may bioaccumulate also in liver, in which PBBs level was even ten fold higher than in fish tissues bought in Poland. Sediments from Gdansk Bay were poorly contaminated with PBBs. The total amount of PBBs was 64.5 ± 6.25 pg/g dry weight. In many fish sampIes as well as in sediments the highest values were amounted for tetraBBs.
