Tematem artykułu są zabytkowe kamienice krakowskie, ich wartości i cechy charakterystyczne ukształtowania. Rozważane są przemiany architektoniczne dokonane w parterach średniowiecznych kamienic, przede wszystkim w ich sieniach. Adaptacje wnętrz kamienic do funkcji handlowych, usługowych spowodowały otwarcie (upublicznienie) strefy poprzednio prywatnej, ukrytej. Zaadaptowane do nowych funkcji stanowią część tkanki miasta, barwną, urozmaiconą, tętniącą życiem. Zachowały się jeszcze, choć w niewielkim procencie, kamienice z oryginalnymi wnętrzami parterów, z sieniami o imponujących kubaturach i znakomitych walorach kompozycyjnych. Odczytamy w nich ideę dawnego domu miejskiego, jego ukształtowanie. Omówiono kilka przykładowych kamienic z sieniami: Domu Hippolitów, Kamienicy Hetmańskiej, pałaców: Lubomirskich, Wielopolskich, Spiski, Ciołka oraz domu Prałata. Naświetlenie i przypomnienie walorów architektonicznych sędziwych kamienic może przyczynić się do skuteczniejszej ochrony już nielicznych oryginalnych wnętrz.
The article focuses on historic tenement houses in Krakow, their values and characteristic features. Architectonic transformations carried out on the ground floors of medieval tenement houses, primarily in their entrance halls, are discussed. Adaptation of tenement house interiors for commercial and service functions resulted in opening (making public) the previously private, concealed zone. Adapted to new functions they constitute a part of the urban tissue, colourful, varied and vibrant with life. A small percentage of tenements with original ground floor interiors, with entrance halls of impressive size and magnificent composition have survived. We can recognize in them the idea of a former town house, its form. Several instances of tenement houses with entrance halls have been discussed: the Hipolit family house, the Hetman house, the Lubomirski family palace, the Wielopolski family palace, the Spiski Palace, Ciołek’s house and the Prelate house have been discussed. Highlighting and recalling architectonic values of old tenement houses can contribute to more effective protection of the few remaining original interiors.
