Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne, które nastąpiły pomiędzy rokiem 1980 a rokiem 2004, znalazły odzwierciedlenie w architekturze polskiej tego okresu, w tym również w Krakowie – będącym jednym z jej głównych ośrodków. Powstały liczne obiekty użyteczności publicznej, mieszkaniowe oraz pełniące inne funkcje. Na ich wizerunku odcisnęły się wpływy późnego modernizmu i postmodernizmu, a w mniejszym stopniu także brutalizmu, minimalizmu, dekonstruktywizmu, architektury high tech i innych kierunków twórczych. Uznanie okazywane niektórym obiektom przez społeczeństwo i specjalistów stało się czynnikiem wskazującym na potrzebę ich ochrony. W artykule omówiono uwarunkowania tej ochrony, aktualny stan prawny i podstawowe definicje. Omówiono dotychczasowe działania, podjęte na rzecz ochrony dzieł architektury współczesnej, na tle wybranych poglądów teoretycznych. Przedstawiono również próby określenia potencjalnego zasobu dzieł oraz wskazania bezpośrednich i pośrednich celów ochrony.
Political, economic and social transformations, which took place between 1980 and 2004, were mirrored in Polish architecture of that period, including one of its leading centre – Krakow. Numerous buildings of public, residential and other functions were built. Their image was influenced by Late Modernism, Post Modernism and, to a smaller extent, Brutalism, Minimal Art, Deconstruction, High Tech, and other styles. The appreciation of some of the buildings expressed by the society and experts have indicated at their protection. The conditions of that protection, its legal status and basic definitions are discussed in the article. The actions initiated in order to protect the works of contemporary architecture are discussed against the background of selected theoretical views. The attempts undertaken to determine the scope of protection and to show its direct and indirect aims are also presented.
