Ogród historyczny czy ogród zabytkowy, określenia coraz bardziej popularne w społeczeństwie chociażby z racji wzrastającego zainteresowania sztuką ogrodową czy ekologią w rozumieniu funkcjonowania natury. Ogrody, czyli natura i kultura, a co za tym idzie, wyższy stopień wtajemniczenia w poznawaniu i funkcjonowaniu świata, towarzyszą nam na co dzień. Zdarza się, że w wartościowaniu i pytaniu co jest ważniejsze i dlaczego niekiedy natura zawłaszcza kulturę, ogród historyczny staje się niewygodnym „przedmiotem”, jeśli to on ma mieć większe znaczenie w wartościowaniu. Wspaniałe, zachowane ogrody XVII i XVIII wieku, jako niebywałe zjawiska kulturowe przyciągają rzesze turystów, choć nierzadko posiadają zakryte symbolami, nieczytelne dzisiaj znaczenie. Dopiero lektura odkrywania znaczeń przybliżyć może treść przesłania. Ale można także inaczej postrzegać piękno ogrodu poprzez znawstwo i rozumienie roślin czyli natury, bo w ogrodzie historycznym znaczenie roślin także jest niebagatelne.
Trzy omówione przykłady z różnych krajów, Wersal, Het Loo i Łazienki Królewskie, posiadają niejedną wspólną cechę. Mieszczą się one w pięknie zakomponowanej przyrody, w doborze charakterystycznych dla stylu roślin i w obecnej na terenie ogrodu architekturze. Tu także znaczenie architektury i jej cechy charakterystyczne zależą oczywiście od miejsca, w którym powstała.
Patrząc na zachowane, historyczne ogrody po różnych „przejściach”, możemy skierować swoje myśli na fenomen łączności natury i kultury i w tym upatrywać niezbywalnych wartości. Ochrona i utrzymanie tego dziedzictwa, jakim są ogrody historyczne, stosowanie metod konserwatorskich, właściwe zarządzanie, jak wiadomo, nie jest łatwe. Ale są do tego instrumenty, dzięki którym, jeśli będziemy z nich w należyty sposób korzystać, także przyszłe pokolenia będą mogły cieszyć się pięknem minionego czasu, gdzie utrzymana harmonia pomoże zawrócić z drogi dehumanizacji życia na drogę bogatszą – piękną w naturze, sztuce, kulturze, i nie zrażać się myślą, zapisaną już przez Platona, że prawda jest dla mędrca, piękno dla wrażliwego serca, a rzeczy piękne są trudne.
Historical or heritage gardens are increasingly popular due to growing interest in the art of gardening or ecology, in relation to the functioning of nature. Gardens combine nature and culture to offer a greater intimacy and appreciation for the functioning of the world we live in. When making valued judgments and asking what is more important and why nature supersedes culture, the historical garden becomes an inconvenient ‘thing’ if it is to play a bigger role in determining value. Wonderful, conserved gardens from the 17th and 18th centuries, are unusual cultural phenomena, which attract crowds of tourists, even though they often include hidden symbols containing meanings that cannot be easily deciphered today. Only reading more deeply to uncover the hidden meanings can help understand the messages intended. But it is also possible to view differently the beauty of the garden by identifying and understanding plants or nature, as in an historical garden the meaning of plants is of great signifi cance. The three cases discussed are from different countries – Versailles, Het Loo and the Royal Lazienki Gardens – but share several common traits. They are all part of a beautifully composed nature, include characteristic plants and garden architecture. Of course, the meaning of architecture and its characteristics depend on the context within which it originated. Looking at conserved, historical gardens which have undergone various ‘transformations’, we can direct thinking towards the ways in which nature and culture are linked together, and recognise the outstanding value that lies therein. Conserving and maintaining the heritage of historical gardens, applying conservation methods and appropriate management is not easy. But there are instruments which, if applied properly, can ensure that future generations can enjoy the beauty of past times, where the sustained harmony can help bring us back from the road to dehumanisation onto a richer path of beauty in nature, art, culture – and we should not be put off by Plato’s dictum that truth is for the wise, beauty is for those of sensitive of heart and beautiful things are hard.
