Zamość – miasto idealne. Europejskość rozwiązań urbanistycznych citta di fortezza Rzeczpospolitej Obojga Narodów
Wariant tytułu
Zamość—an ideal city: The European character of the urban planning solutions of a commonwealth of Both Nations Citta Di Fortezza
Autor
Kadłuczka, Andrzej
Opublikowane w
Wiadomości Konserwatorskie
Numeracja
nr 63
Strony
7-16
Data wydania
2020
Miejsce wydania
Warszawa
Wydawca
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Język
polski
angielski
ISSN
0860-2395
eISSN
2544-8870
DOI
10.48234/WK63ZAMOSC
Słowa kluczowe
architektura, urbanistyka, miasto idealne, architectura militaris, fortyfikacja nowożytna
architecture, urban planning, ideal city, architectura militaris, modern-period fortifications
Abstrakt
Artykuł został oparty na wieloletnich badaniach autora i akcentuje mało dotąd omawianą kwestię Zamościa jako ważnej twierdzy wbudowanej w europejski system obronny przeciw ekspansji Imperium Osmańskiego, realizowany w drugiej połowie XVI wieku. Przypomina też, że polska wersja miasta idealnego wyprzedziła o 15 lat wzorzec, za jaki powszechnie uważana jest włoska Palmanova. Zamość jest także unikalnym przykładem umiejętnego połączenia nowoczesnych zasad inżynierii wojskowej z zapleczem społeczno-gospodarczym, gdzie wielokulturowość i tolerancja religijna stanowiły podstawę identyfikacji społeczeństwa rubieży Rzeczypospolitej z celami państwa i gwarancję skutecznej obrony przed wrogiem zewnętrznym.
This paper was based on many years of the author’s research and accentuates previously little-discussed matters concerning Zamość as an important fortress, incorporated into the European system of defense against the expansion of the Ottoman Empire and built throughout the second half of the sixteenth century. It also reminds us that the Polish version of the ideal city preceded Palmanova, which is widely regarded as the concept’s predominant model, by fifteen years. Zamość is also a unique example of the skilful combination of modern-period military engineering principles with socio-economic infrastructure, wherein multi-culturality and religious tolerance formed the basis of the identification of the Commonwealth borderland’s population with the state’s goals and a guarantee of effective defense against an external enemy.
