Open Access, czasopisma naukowe, e-czasopisma, otwarte zasoby edukacyjne, wydawnictwa akademickie
Open Access, scientific journals, e-journals, open educational resources, academic publishing
Czasopisma naukowe są cenione przez naukowców z tego względu, że stanowią źródło informacji o najnowszych, realizowanych samodzielnie lub zespołowo, projektach, aktualnie prowadzonych badaniach i ich wynikach. Rynek czasopism elektronicznych w ostatnich kilkunastu latach rozrósł się do ogromnych rozmiarów i dzisiaj brak dostępu do czasopisma za pośrednictwem internetu może wpływać na obniżenie rangi czasopisma. Preferowanie przez naukowców sieciowego dostępu do poszczególnych tytułów jest zrozumiałe, wyszukiwanie informacji w e-czasopismach jest bowiem łatwiejsze i szybsze niż w drukowanych, coraz częściej dostęp do nich jest możliwy także z domu. Wszystko to wpływa na podwyższenie komfortu pracy naukowca. Zaletą takiego rozwiązania jest także wzrost zasięgu artykułów, a co za tym idzie wzrost cytowalności, istotnej m.in. z punktu widzenia oceny dorobku pracownika nauki. Wydawcy komercyjni formę udostępniania czasopism w internecie oferują odpłatnie od wielu lat i naukowcy wciąż zabiegają o dostęp do ich zasobów. Niemniej gwałtowny wzrost opłat za czasopisma, w tym za czasopisma elektroniczne oraz inne bazy danych, przyczynił się do poszukiwania nowych form rozpowszechniania i udostępniania wiedzy. W rezultacie tych poszukiwań zrodziła się idea Open Access. Zasadę wolnego dostępu do czasopism stopniowo przyjmują wydawcy akademiccy, także polscy. W referacie zaprezentowano przykłady polskich czasopism szkół wyższych udostępnianych w formule otwartych zasobów w sieci. Przeprowadzono analizę zasobów czasopism, form publikowania ich wersji sieciowych oraz narzędzi stosowanych do ich udostępniania.
Scientific journals are valued by scientists for the reason that they constitute a source of information about the latest projects, carried out independently or collectively, current research and their results. Market for electronic journals in recent years has grown to enormous size, and today the lack of access to the journal via the Internet may have a negative effect on the ranking of the journal. The fact that on-line access to individual titles is preferred by researchers is understandable, because searching for information in e-journals is easier and faster than in printed ones, it is also increasingly possible to access them from home. All this helps to increase the comfort of the scientist’s work. The advantage of this solution is also an increase in range of articles, and in result an increase in the number of citations, important inter alia for the assessment of the researcher’s achievements. Commercial publishers have offered online journals for a fee for many years, and researchers continue to seek access to their resources. However, a sharp increase in fees for periodicals, including electronic journals and other databases contributed to the exploration of new forms of dissemination and sharing knowledge. As a result of these searches the idea of Open Access was conceived. The principle of free access to journals is gradually adopted by academic publishers, also Polish ones. This paper presents examples of Polish university journals available in the formula of open access resources on the Internet. The analysis of journal sources, forms of publishing their online versions and the tools used for their circulation has been carried out.
