Celem pracy jest określenie roli i znaczenia budowli sakralnych w krajobrazie miejskim Kleparza, traktowanego jako wyodrębniona jednostka przestrzenna, historyczna i kulturowa. Kleparz to część Krakowa, stanowiąca niegdyś jego dzielnicę, obecnie bez odrębnego administracyjnego statusu. Charakterystycznymi cechami tożsamości Kleparza są: jego funkcja targowa oraz trwały i mocny związek z kulturą religijną miasta.
Struktura przestrzenna krajobrazu miejskiego Kleparza to charakterystyczny układ kompozycyjny zwartej zabudowy ulic i placów, których istotnymi elementami są obiekty architektury sakralnej powiązane integralnie z otaczającym krajobrazem. Wpisane w utrwaloną tradycję społeczności lokalnej decydują o tożsamości kulturowej miejsca; jego specyficznym klimacie, walorach wizualnych i zabytkowych, obyczajowości religijnej. Wieże i kopuły kleparskie odnajdują też swoje ważne miejsce w krajobrazie miejskim Krakowa.
Praca składa się z 5 części. Część I zawiera założenia metodologiczne. Część II prezentuje historię i przemiany struktury przestrzennej Kleparza. Część III przedstawia 8 obiektów sakralnych: kościoły, klasztory i obiekty o funkcji religijno-charytatywnej. Uwzględniono też obiekty nieistniejące, ogrody oraz znaki sakralne w postaci kapliczek, grot, detali na elewacjach. Część IV podejmuje analizę roli krajobrazowej wymienionych obiektów. W części V sformułowano wnioski odnoszące się do ochrony odrębności Kleparza pamiętając iż w dobie demokratyzacji życia miejskiego rośnie znaczenie wszystkiego, co wzmacnia związek emocjonalny mieszkańców z miejscem ich życia.
The purpose of the thesis is to define the role and the significance of the sacred architecture in the urban landscape of Kleparz considered a separate, spatial, historic and cultural unit. Kleparz is formerly district of Cracow. The characteristic features of Kleparz identity are: its market function and a strong connection with religious culture of the city. The spatial structure of Kleparz means the characteristic composition of closely spaced buildings creating streets and squares where the objects of sacred architecture remain the essential elements. Being a part of a local society's well establish traditions they determine the cultural self-identity of the place, its specific climate, both a visual and monumental values and, last but not least, its religious customs. The towers and the domes of Kleparz are also characteristic elements of the Cracow's urban landscape.
The thesis consists of 5 parts. Part I contains the methodological assumptions. Part II presents the history of Kleparz. Part III presents 8 sacred objects: churches, monasteries, the objects of religious and charitable function. Buildings that do not exist any more, gardens, sacred "signs" such as small chapels, details on the elevations are also considered. Part IV takes up an analysis of the above-mentioned objects in the landscape and the role they play in it. Part V presents the conclusions refering to the necessary protection of Kleparz and its individual character, taking into account the fact that while urban life becomes more democratic the significance of everything, that makes the emotional relations with their living space stronger, increases.
