panorama of Krakow, sketch, veduta, topography, fortalice, Łobzów
Abstrakt
Początki letniej rezydencji królów Polski w Łobzowie sięgają czasów późnego średniowiecza. Zachowane przekazy historyczne jasno stwierdzają, iż w tym miejscu Kazmierz Wielki wzniósł murowaną budowlę obronno-mieszkalną. Kwestia jej domniemanej lokalizacji po dziś dzień budzi wiele kontrowersji i sporów w środowisku badaczy, gdyż jej materialne pozostałości nie zostały dotychczas jednoznacznie rozpoznane. Także kwestia kształtu, zasięgu zabudowy oraz dyspozycji przestrzennej tej budowli, a przede wszystkim jej pierwotny wygląd pozostają wciąż zagadnieniem otwartym i emocjonująco dyskusyjnym. Dlatego też odkrycie przez Angelikę Marsch zbioru 50 wedut późnośredniowiecznych miast środkowoeuropejskich, w skład którego wchodziła panorama Krakowa uznana za najstarszą z dotychczas znanych, stała się przyczynkiem do jej publikacji i naukowego opracowania przez Elżbietę Firlet, a zarazem polem do dyskusji nad zaproponowaną interpretacją i identyfi kacją zamieszczonych tam obiektów architektury Krakowa w póżnym średniowieczu. Przedstawiony na sztychu obiekt identyfikowany przez E. Firlet z budynkiem sakralnym jest w świetle przeprowadzonej w niniejszym artykule analizy prawdopodobnie najstarszym znanym wizerunkiem pałacu w Łobzowie, ukazanego jeszcze w swojej późnogotyckiej bryle, co stanowi niezwykle ważne odkrycie, potwierdzające rzetelność i wiarygodność zachowanych źródeł pisanych informujących o wzniesieniu w tym rejonie fortalicium przez Kazimierza Wielkego.
The origins of the summer residence of Polish kings in Łobzow dated back to the late-medieval period. The preserved historic records clearly state that on that site King Kazmierz Wielki erected a masonry defensive-residential building. The question of its supposed location has aroused a lot of controversy and discussion in the scientific milieu to this day, since its material relics have not been yet unambiguously determined. The issue of shape, reaches of the buildings, the spatial disposition of the building, and primarily its original appearance still remain an open question and the subject of a heated debate. Therefore, the discovery made by Angelika Marsch of a collection of 50 vedute of late-medieval central-European cities, which included the panorama of Krakow regarded as the oldest known one so far, contributed to its publication and scientific study prepared by Elżbieta Firlet, and became a springboard for a discussion of the proposed interpretation and identification of the architectural objects from latemedieval Krakow located there. The object presented in the sketch and identified by E. Firlet as a church building is, in the light of the analysis carried out in this article, most probably the oldest know image of the palace in Łobzow shown still in its late-Gothic shape, which constitutes an extremely important discovery confirming the accuracy and reliability of the preserved written records informing about a fortalice erected in this region by Kazimierz Wielki.
