borrowed views, historical gardens, exposition protection, cultural heritage, spatial planning
Abstrakt
Widoki zapożyczone są ważnym elementem kompozycji ogrodowej, często nie docenianym. W wielu przypadkach mogą być traktowane jako jeden z głównych czynników tworzących genius loci zespołów architektoniczno-ogrodowych. W związku z tym istotne jest wypracowanie odpowiednich metod badawczych, po zwalających na analizę widoków i ich zmian w funkcji czasu oraz waloryzacji po szczególnych powiązań widokowych. W części analitycznej szczególnie pomocne są cyfrowe modele terenu. Umożliwiają one badanie zarówno ekspozycji obecnej - rzeczywistej jak i historycznej. Niezwykle trudna okazuje się waloryzacja widoków zapożyczonych i wyznaczenie odpowiednich stref ochronnych. Wytypowanie obiektywnych kryteriów oceny wydaje się wręcz niemożliwe. Programy komputerowe są przydatne jedynie w analizowaniu mierzalnych elementów obrazów. Jednak części cech nie da się ująć w taki sparametryzowany sposób. Ochrona powiązań widokowych może być bardzo dobrym sposobem na zachowanie najbardziej wartościowych elementów krajobrazu. Według polskiego prawa jedynym sposobem na ich kompleksową ochronę jest wprowadzanie odpowiednich zapisów w miejscowych planach zagospodarowania.
The article refers to the urgent problem of protecting visual connections of historical garden and landscape. They are very important part of garden com position, yet underestimated. Furthermore they maybe concerned as main factor creating genius loci in garden structure. Therefore it is crucial to create methods of analyzing, studying changes over time and assessing value of both visual connections and views itself. The analitic part, as well as detection of landscape changes can be supported by computer models with great results. Especially difficult is the assesment of their values and subsequently creating adequate protection zones. Digital methods can be used only in assesing measurable elements. Protection of visual connections can be a very good way of protecting the most important fragments of landscape which takes into consideration sustainable development. In Polish law system visual connections can be protected commonly only as a part of General Spatial Plans. Accordingly it is really important to implement in spatial plans rules and restrictions towards land use.
