powojenne osiedla mieszkaniowe, Zakopane, rewitalizacja, architektura, planowanie przestrzenne
post-war housing estates, Zakopane, revitalization, architecture, spatial planning
Celem pracy była prezentacja wielorodzinnej zabudowy w osiedlach mieszkaniowych Zakopanego z lat 1945–1989. Mimo upływu lat, obiekty te nadal stanowią zasoby konkurencyjne w stosunku do obecnie projektowanych i realizowanych wielorodzinnych budynków mieszkaniowych. Dlatego postawiona została teza, iż należy dokonać rozpoznania rzeczywistej wartości istniejących zasobów a następnie, po dokonaniu pogłębionej analizy stanu zachowania, można określić kierunki działań konserwatorskich mających na celu ich przekształcenie w mieszkania zgodne z obowiązującymi standardami i społecznymi oczekiwaniami.
We wnioskach końcowych podjęta została próba wskazania możliwości skutecznego wykorzystania istniejących zasobów mieszkaniowych Zakopanego. Warunkiem jest podejmowanie przedsięwzięć przemyślanych, dopasowanych do indywidualnych potrzeb mieszkańców przy wykorzystaniu właściwych metod rewitalizacyjnych i naprawczych. W przypadku istniejącej struktury mieszkań, niezbędnym jest przekształcenie zgodne z obowiązującymi standardami i społecznymi oczekiwaniami. Należy podkreślić, że zrealizowana w okresie powojennym zabudowa dla Zakopanego, odpowiadała ówczesnym standardom europejskich i nosiła cechy funkcjonalne i estetyczne przemyślane, dostosowane do zaistniałej rzeczywistości. Dzisiaj, po latach, dzięki otaczającej i współistniejącej zieleni, niwelowane są krytyczne uwagi kierowane w kierunku dostosowania ich walorów estetycznych do otaczających je unikalnych krajobrazów.
Dalszy brak wytycznych do objęcia opieką konserwatorską poszczególnych budynków mieszkalnych i osiedli wraz z ich otoczeniem, a także brak stosownych działań modernizacyjnych może się przyczynić do ich dalszej dekapitalizacji i postępującej dewastacji.
The aim of the work was to present multi-family buildings in housing estates in Zakopane from 1945–1989. Despite the passage of years, these facilities still constitute a competitive resource in relation to the currently designed and implemented multi-family residential buildings. Therefore, the thesis was put forward that the actual value of the existing resources should be recognized and then, after an in-depth analysis of the state of preservation, it is possible to define the directions of conservation activities aimed at transforming them into apartments in accordance with applicable standards and social expectations.
In the final conclusions, an attempt was made to indicate the possibilities of effective use of the existing housing resources in Zakopane. The condition is to undertake well-thought-out projects, tailored to the individual needs of residents, using appropriate revitalization and repair methods. In the case of the existing housing structure, it is necessary to transform it in line with the applicable standards and social expectations. It should be emphasized that the buildings for Zakopane completed in the post-war period corresponded to the European standards of the time and had functional and aesthetic features, well thought-out, adapted to the existing reality. Today, years later, thanks to the surrounding and coexisting greenery, the critical attention directed at adjusting their aesthetic values to the surrounding unique landscapes is being eliminated.
The continued lack of guidelines for the conservation of individual residential buildings and housing estates along with their surroundings, as well as the lack of appropriate modernization measures may contribute to their further decapitalization and progressive devas.
