O przemianach architektury przemysłowej przełomu XIX-XX wieku na przykładzie Towarzystwa Przemysłowego „Saturn” w Czeladzi
Wariant tytułu
On the transformation of industrial architecture at the turn of the 19ᵗʰ and 20ᵗʰ centuries on the example of the Industrial Society „Saturn” in Czeladź
industrial architecture, mine of „Saturn”, Czeladź
Abstrakt
Rozprawa doktorska podejmuje zagadnienia związane z zespołami urbanistyczno-architektonicznymi obszarów przemysłowego wydobycia węgla. Opracowanie skupia się na jednym tego typu obszarze w województwie śląskim w mieście Czeladzi. Niemniej jednak za punkt wyjścia przyjęto zagadnienie kształtowania przestrzeni i architektury w utylitarny sposób. Zasadniczy zakres opracowania niniejszej dysertacji rozwija charakterystykę obiektów poprzemysłowych. Stara się w możliwie najprecyzyjniejszy sposób określać przynależność stylową architektury tworzącej zespół urbanistyczno-architektoniczny kopalni Saturn w Czeladzi. W oparciu o przeprowadzone analiz porządkuje pojęci wcześniej nie usystematyzowane w tym obszarze. Zwraca również uwagę na różnice pomiędzy obszarami przemysłowego wydobycia węgla na rdzennym Śląsku oraz Zagłębiu Dąbrowskim, oraz uwypukla na bazie tych różnic wartościowe i warte uwagi rozwiązania przestrzenne na słabiej zagospodarowanym obszarze Królestwa Polskiego. Celowość uwypuklenia tej wartości wydaje się istotna, jeżeli spojrzymy na stylowość form i rangę tworzących je architektów. Wartościowa architektura wymaga ochrony konserwatorskiej. Dlatego ważne jest odniesienie w/w obszaru do podobnych zespołów w Giszowcu czy Nikiszowcu, oraz do niektórych ośrodków tego typu w Niemczech, Francji czy Anglii. Tak aby uzyskać w miarę kompleksową perspektywę porównawczą i wyrobić sobie obiektywne spojrzenie na przedmiot niniejszej pracy naukowej.
The doctoral dissertation deals with issues related to urban and architectural complexes of industrial coal mining areas. The study focuses on one such area in the Silesian Voivodeship in the city of Czeladź. Nevertheless, the starting point was the issue of shaping space and architecture in a utilitarian way. The main scope of this dissertation develops the characteristics of post-industrial facilities. He tries to define, in the most precise way possible, the style affiliation of the architecture forming the urban and architectural complex of the Saturn mine in Czeladź. Based on the conducted analyses, it organizes concepts not previously systematized in this area. It also draws attention to the differences between the areas of industrial coal mining in indigenous Silesia and Zagłębie Dąbrowskie, and, based on these differences, highlights valuable and noteworthy spatial solutions in the less developed area of the Kingdom of Poland. The desirability of emphasizing this value seems important if we look at the style of the forms and the importance of the architects who created them. Valuable architecture requires conservation protection. Therefore, it is important to refer the above-mentioned area to similar complexes in Giszowiec or Nikiszowiec, and to some centers of this type in Germany, France or England. So as to obtain a relatively comprehensive comparative perspective and to develop an objective view of the subject of this scientific work.
