Paweł Kubicki w jego książce zatytułowanej : „Wynajdywanie miejskości” cytuje Arystotelesa, który zaobserwował, że „miasto składa się z ludzi różnego rodzaju; ludzie podobni nie mogą stworzyć miasta” [za: Sennet, 1996]1. Kubicki twierdzi: „Sam fakt powstania miasta zakłada zgodę na jego różnorodność, która jest główną siłą miasta”2. Rozprawa doktorska podejmuje trzy zasadnicze kwestie badawcze: zamojskie przestrzenie publiczne ogólne, przestrzenie placowe Zamościa, a także ideę projektowania uniwersalnego. Implementacja siedmiu zasad projektowania uniwersalnego w zabytkowych przestrzeniach placowych Starego Miasta w Zamościu powinna mieć poświęconą należytą uwagę a projektowanie przestrzeni publicznych powinno się odbywać z poszanowaniem dla substancji zabytkowej i cennego układu przestrzennego miasta. Miasto idealne, zakładane na surowym korzeniu, w swym kunszcie, miało być pochwałą dla „zmyślności”, gospodarności i erudycji jego fundatora – Jana Zamoyskiego. Z uwagi na swoją architektoniczną i przestrzenną osobliwość, Zamość jest miejscem o niepowtarzalnej wartości turystycznej, co było jednym z pierwszych powodów podjęcia przez autorkę tematu stopnia dostępności tego miasta. Praca składa się z części teoretycznej, w której rozwinięto objaśnienia pojęcia przestrzeni publicznej w ujęciu ogólnym oraz w kontekście zamojskim a także nakreślenie rysu historycznego powstania idei projektowania uniwersalnego w USA oraz zdefiniowanie zasad projektowania uniwersalnego w odniesieniu, konkretnie, do przestrzeni publicznej. Część praktyczna pracy obejmuje analizę urbanistyczną przestrzeni placowych Zamościa, poprzedzoną dokładną wizją lokalną w terenie oraz wywiad, przeprowadzony w każdej z dzielnic miasta podczas zebrań wśród mieszkańców miasta, przedstawicieli władz miejskich, przedstawicieli Urzędu Miast oraz członków stowarzyszeń. Głównym celem pracy było przygotowanie wnikliwej diagnozy stanu istniejącego wybranych przestrzeni placowych Zamościa w kontekście ich dostępności a także zwrócenie uwagi na ważność utrzymywania i projektowania dobrej jakości przestrzeni placowych, które odpowiadają na różnorodne potrzeby człowieka. Zgromadzone dane mogą być stać się inspiracją do stworzenia lokalnych standardów dostępności dla Zamościa. Zgromadzony materiał wypełnia lukę badawczą w zakresie stanu badań dotyczącego udostępniania przestrzeni placowych Zamościa w świetle projektowania uniwersalnego.
1 Sennet R., „Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu”, Gdańsk: Wydawnictwo MARABUT, 1996.
2 Kubicki P., „Wynajdywanie miejskości. Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania”, Kraków: Nomos, 2016.
Paweł Kubicki, in his book etitled: „Wynajdywanie miejskości” quotes Aristotel who once observed that „a city consist of people of various kind; similar people cannot forma city” [following: Sennet, 1996]1. The very fact of the location of a city entails full concession for diversity – core and strenght of each city. The doctoral dissertation tackles three major areas of analysis including the town Zamość, historical market spaces located in the aforementioned town and the concept of universal design. The implementation of universal design pronciples in highly preserved, historic Zamość publuc spaces has to be given careful but creative thought and requires mindful respect of its historical urban layout. The ideal town, settled in cruda radice, was meant to serve as the epitome of Jan Zamoyski’s economic talent and foresightedness. Owing to Zamość architectural and spatial distinctiveness, it is a place of great touristic value which was one of the reason for handling the issue of accessibility of the town. The dissertation consist of two major parts: the first one being the presentation of theoretical study on public spaces in general, and in the context of Zamość; historical background of the principles of universal design, as created in the USA and their introduction into Polish conditions. The second part includes empirical studies based, among other, on two core research methods: urban analysis – as carried out in situ and in-depth survey on the town citizens’ opinions on the quality of public spaces in Zamość. The main aim of the paper was to prepare a meticulous diagnose of the accessibility problems in crucial section of selected historical market spaces of Zamość and sched some light on the importance of a good – quality public space which responds to a variety of human needs. Gatheres results may instigate, and consequently, facilitate the formation of the local standards of universal design. Since it has been observed that, apart from the town revitalization program, there are not many publications on the issue of Zamość public spaces in the context of pronciples of universal design (including squares), the author’s dissertation fills in the research gap in that matter.
1 Sennet R., „Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji Zachodu”, Gdańsk: Wydawnictwo MARABUT, 1996.
