Poszukiwanie wzorców form budownictwa dla historycznych krajobrazów kulturowych na przykładzie otuliny Pienińskiego Parku Narodowego
Wariant tytułu
Searching for architectural patterns for sensitive areas: case study of the Pieniny National Park buffer zone
Autor
Forczek-Brataniec, Urszula
Opublikowane w
Wiadomości Konserwatorskie
Numeracja
nr 79
Strony
59-72
Data wydania
2024
Miejsce wydania
Warszawa
Wydawca
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Język
polski
angielski
ISSN
0860-2395
eISSN
2544-8870
DOI
10.48234/WK79BUFFER
Słowa kluczowe
regionalizm, formy zabudowy, wernakularyzm, krajobraz kulturowy
regionalism, building form, vernacularism, cultural landscape
Abstrakt
Malownicze obszary turystyczne są szczególnie narażone na presję inwestycyjną. Dotyczy to również parków narodowych i ich otoczenia. Na terenie PPN ma miejsce stopniowy zanik tradycyjnych form architektonicznych grożący utratą wypracowanych przez pokolenia form architektonicznych kształtujących krajobraz kulturowy. W obliczu presji inwestycyjnej przeprowadzono badania w celu opracowania wytycznych dla form architektonicznych. Zastosowana metodyka „karty wsi” stanowiła rozwinięcie badań nad regionalizmem prowadzonych w krakowskim Instytucie Architektury Krajobrazu od lat 70. XX w. Na przykładzie Szczawnicy dokonano analizy i subregionalizacji typologii zabudowy. Katalog form zabudowy stał się zbiorem wytycznych dla władz lokalnych i projektantów. Dotyczą one układu budynków na działce, ich proporcji oraz artykulacji formalnej. Wyniki stanowią zapis i dokumentację form regionalnych i poprzez twórczą interpretację formułują wskazówki do kontynuowania charakterystycznych form zabudowy z możliwością adaptacji do nowych funkcji. Stały się podstawą referencyjną dla innych opracowań.
Picturesque tourist areas are particularly susceptible to investment pressure, which also affects national parks and their surroundings. In the PPN area, there is a gradual disappearance of traditional architectural forms, threatening the loss of architectural styles that have shaped the cultural landscape over generations. In response to this investment pressure, research was conducted to develop guidelines for architectural forms. The methodology employed, known as the “village card” builds on regionalism studies conducted by the Cracow Institute of Landscape Architecture since the 1970s. Using Szczawnica as a case for study, an analysis and sub-regionalization of building typologies were carried out. The resulting catalogue of building forms has become a set of guidelines for local authorities and designers, covering the layout of buildings on plots, their proportions, and formal articulation. The results provide a record and documentation of regional forms and, through creative interpretation, offer guidelines for continuing the characteristic building styles with the potential for adaptive reuse. These guidelines have also become a reference point for other studies.
