kurczenie się miast, metoda multikryterialna, kompaktowość, Polska, CLC
Abstract
This doctoral dissertation examines the phenomenon of urban shrinkage in Poland. The research focuses on medium-sized cities and investigates whether a compact urban form can enhance their resilience and support sustainable transformation. The analysis draws on the experiences of shrinking German cities, with particular emphasis on programs such as Stadtumbau Ost and IBA Saxony-Anhalt 2010. The dissertation has methodological and empirical objectives. The methodological objective involves developing tools to monitor the process of urban shrinkage and urban compactness. The empirical objective focuses on determining the relationship between urban shrinkage and urban compactness. The research employs a three-stage methodology, including a literature review, quantitative analyses, and advanced research tools such as Python and QGIS. The Milbert (2020) multi-criteria indicator method was adapted to measure urban shrinkage in Poland between 2006 and 2021. A measure of urban compactness was developed, incorporating the compactness index (Ci) and urban population density (Pd). The results reveal a statistically significant correlation between the compactness index (Ci) and urban development, indicating that a compact urban form may reduce susceptibility to shrinkage. These findings form the basis for planning guidelines for medium-sized cities, which may be incorporated into new planning documents in 2025.
Niniejsza rozprawa doktorska analizuje zjawisko kurczenia się miast w Polsce. Badania koncentrują się na miastach średniej wielkości i sprawdzają, czy kompaktowa forma urbanistyczna może zwiększać ich odporność oraz wspierać zrównoważoną transformację. Analiza czerpie z doświadczeń kurczących się miast niemieckich, ze szczególnym uwzględnieniem programów Stadtumbau Ost i IBA Saksonia-Anhalt 2010. Praca ma cele metodologiczne empiryczne. Cel metodologiczny dotyczy opracowania narzędzi do monitorowania procesu kurczenia się miast oraz ich kompaktowości. Cel empiryczny skupia się na ustaleniu związku między kurczeniem się miast, a ich kompaktowością. Badania wykorzystują trójstopniową metodologię, w tym przegląd literatury, analizy ilościowe oraz zaawansowane narzędzia badawcze, takie jak Python i QGIS. Zaadaptowano metodę wskaźników Milbert (2020) do pomiaru kurczenia się miast w Polsce w latach 2006–2021 oraz opracowano miarę kompaktowości urbanistycznej, uwzględniając wskaźnik kompaktowości kształtu (Ci) i gęstość zaludnienia (Pd). Uzyskane wyniki wykazują statystycznie istotną korelację między wskaźnikiem kompaktowości (Ci), a rozwojem miast, co wskazuje, że kompaktowa forma może zmniejszać podatność na kurczenie się. Wyniki stanowią podstawę do wytycznych planistycznych dla miast średniej wielkości, które mogą być uwzględnione w nowych dokumentach planistycznych w 2025 roku.
