Szesnastowieczny kościół parafialny w Rychwale – z problematyki badań, kontekstu powstania i znaczenia świątyni
Wariant tytułu
The sixteenth-century Parish church in Rychwał: research issues, construction context, and significance
Autor
Miedziak, Witold
Opublikowane w
Wiadomości Konserwatorskie
Numeracja
nr 82
Strony
42-55
Data wydania
2025
Miejsce wydania
Warszawa
Wydawca
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków. Zarząd Główny
Język
polski
angielski
ISSN
0860-2395
eISSN
2544-8870
DOI
10.48234/WK82RYCHWAL
Słowa kluczowe
Rychwał, grupa pułtuska, architektura renesansu, Jan Baptysta Wenecjanin, Wielkopolska, apsyda, ścienne malowidła renesansowe
Rychwał, Pułtusk group, Renaissance architecture, John Baptist of Venice, Greater Poland, apse, Renaissance wall paintings
Abstrakt
Dokonana przez autora analiza murów kościoła w Rychwale, umożliwiona dzięki odkutym zewnętrznym tynkom jego partii wschodniej, połączona z analizą planu oraz konstrukcji wnętrza, stała się punktem wyjścia dla wielu nowych spostrzeżeń. Po pierwsze, badania autorskie umożliwiły doprecyzowanie datowania budowli na lata 60.–70. XVI w. Po drugie, pozwoliły na umieszczenie świątyni w orbicie kościołów apsydowych oraz tzw. grupy pułtuskiej – zespołu świątyń związanych z budowniczym Janem Baptystą Wenecjaninem. Kościół urósł tym samym do rangi jedynego znanego dzieła jego warsztatu na terenie Wielkopolski. Po trzecie, analiza szczytu zachodniego kościoła pozwoliła na usytuowanie go w kręgu artystycznej inspiracji szczytem zachodnim pobernardyńskiego kościoła w Bydgoszczy. W trakcie badań kościoła autor odkrył także pozostałości nieznanych nauce XVI-wiecznych malowideł ściennych, zlokalizowanych na zachodniej ścianie nawy szczytowej.
The author’s analysis of the walls of the church in Rychwał, made possible by the chiseled external plasters of its eastern part, combined with the analysis of the plan and structure of the interior, became the starting point for a number of new observations. Firstly, the author’s research made it possible to specify the dating of the building to the 1560s–1570s. Secondly, it allowed the church to be placed in the orbit of apse churches and the so-called “Pułtusk group”—a complex of churches associated with the builder John the Baptist of Venice. The church thus grew to the rank of the only known work of his workshop in Greater Poland. Thirdly, the analysis of the western gable of the church allowed it to be placed in the circle of artistic inspiration by the western gable of the post-Bernardine church in Bydgoszcz. During the research of the church, the author also discovered the remains of sixteenth-century wall paintings unknown to science, located on the western wall of the nave, in the gable part.
