ochrona ludności, schron, ukrycie, mieszkalnictwo, architektura
civil protection, shelter, protective structure, housing, architecture
W obecnych czasach, zagrożenie działaniami wojennymi na terenie Polski staje się coraz bardziej realne. Kwestie ochrony ludności cywilnej przez lata były pomijane w procesach legislacyjnych i inwestycyjnych. Wyraźne braki w infrastrukturze wspomagającej bezpieczeństwo obywateli, jak i w ogólnej świadomości społecznej na temat zagrożeń i sposobów radzenia sobie z nimi są widoczne w licznych badaniach (Szef Obrony Cywilnej Kraju, 2011), raportach NIK (Najwyższa Izba Kontroli, 2023) oraz Straży Pożarnej (Biuro do spraw Ochrony Ludności, 2011). Świadomość konieczności rozwiązania tego problemu pojawia się jednak zarówno wśród społeczeństwa, jak i rządzących. W opracowaniu są wymagania techniczne dla takich obiektów, zaś Ustawa o Ochronie Ludności i Obronie cywilnej (Ustawa, 2024) została uchwalona i ma niebawem wejść w życie. Nie określono jednak reguł architektonicznych, co dodatkowo wzbudza obawy deweloperów odnośnie do kosztów wdrożenia wymaganych rozwiązań. Kluczowe staje się zatem zaproponowanie takich rozwiązań projektowych, które będą w stanie zamortyzować potencjalne koszty, a także służyć mieszkańcom w czasie ich codziennych aktywności, a nie jedynie w chwili zagrożenia. W artykule zaprezentowane zostały rozwiązania architektoniczne, funkcjonujące już od lat w innych krajach, autorskie propozycje projektowe oraz bilanse mające na celu usprawnienie ochrony ludności w budynkach wielorodzinnych. Prowadzone badania mają być odpowiedzią na potrzeby społeczeństwa polskiego w dobie zagrożeń zarówno wojną, jak i nasilających się zmian klimatycznych i gwałtownych zjawisk pogodowych.
In the present day, the threat of military action on Polish territory is becoming increasingly tangible. For many years, issues concerning the protection of the civilian population have been neglected in both legislative and project processes. Significant deficiencies in infrastructure supporting public safety, as well as a general lack of public awareness regarding potential threats and how to respond to them, have been identified in numerous studies (Szef Obrony Cywilnej Kraju, 2011), reports by the Supreme Audit Office (NIK) (Najwyższa Izba Kontroli, 2023), and the State Fire Service (Biuro do spraw Ochrony Ludności, 2011). Nevertheless, awareness of the need to address this issue is growing – both among the general public and within government structures. Technical requirements for such facilities are currently being developed, and the Civil Protection and Defence Act (Ustawa, 2024) has been passed and is expected to come into force soon. However, no architectural guidelines have yet been established, which raises further concerns among developers regarding the potential costs of implementing the necessary solutions. It is therefore crucial to propose design strategies that not only mitigate potential expenses but also serve residents in their everyday lives – not solely in times of crisis. This article presents architectural solutions that have been in use for years in other countries, original design proposals, and cost-benefit analyses aimed at enhancing civil protection in multi-family residential buildings. This study responds to the vital needs of Polish society in the face of emerging threats – both from armed conflict and from increasingly severe climate change and extreme weather events.
