Gdańsk, iron doors, steel doors, metalwork, gates, architectural craftsmanship
Abstrakt
Zarówno drzwi i wrota w całości metalowe, jak i obite blachą rzadko wykonywano w Gdańsku. Zachowane egzemplarze stanowią przykłady wykonane od końca XVI do ok. połowy XX w. Te nowożytne montowano przede wszystkim w obiektach lub pomieszczeniach, które miały być chronione. Powstałe na przełomie XIX i XX w. w budynkach użyteczności publicznej miały już charakter raczej dekoracyjny i można je porównać z innymi tego typu obiektami w innych miastach. Specyficzne cechy miały wrota w architekturze militarnej oraz przemysłowej. Wraz z rozwojem technik kowalskich konstrukcja ślusarek drzwiowych ulegała zmianom. Początkowo były one zbudowane z połączonych nitami niedużych płatów blachy (przeważnie po dwa płaty na szerokość skrzydła), a od 2. połowy XIX w. z dużych blach obejmujących całe skrzydło. Czasami blachy były wówczas dublowane i tworzyły konstrukcję zdwojoną z przerwą pomiędzy nimi lub były zespalane razem. Dekoracje występujące przy tych drzwiach są zgodne ze stylami panującymi w sztuce i architekturze.
Doors and gates made entirely of metal or clad with sheet metal were seldom produced in Gdańsk. Those that have survived represent a range of dates from the late sixteenth up until the mid-twentieth century. Most early modern examples come from buildings or rooms that needed to be secured, whilst metalwork doors of the late nineteenth/early twentieth century installed in public buildings were largely decorative, and are similar to ones seen in many other cities. Gates used in military and industrial buildings had very specific characteristics. New developments in ironworking techniques led to changes in the construction of metal doors. Initially, they were made from small sheets of metal (usually two per door leaf width) riveted together, then by the latter half of the nineteenth century, from large sheets of the same format as the entire door leaf. Sometimes double layers of sheet metal were used, either placing one sheet directly on top of the other or leaving a space between them. The decoration of these doors was consistent with the prevailing trends in art and architecture.
