Tradycyjne układy zieleni w zagrodach pienińskich, forma i znaczenie elementów roślinnych. Zagroda wiejska jest podstawowym elementem budującym strukturę osady. Przyjmuje różne formy i na przestrzeni lat ulega zmianom wynikającym z różnorodnych czynników. Zagroda składa się z budynków, przestrzeni pomiędzy nimi i zieleni dopełniającej tą formę. Zieleń towarzysząca osadzie była od zarania bardzo ważnym jej elementem. Pełniła rolę użytkową, ozdobną i symboliczną. Obecnie w krajobrazie wiejskim można zaobserwować zmiany w kształtowaniu zagrody. Zmiany dosięgają też układów zieleni zarówno w odniesieniu do nowych zagród jak i układów tradycyjnych. Kształt zieleni i ich skład gatunkowy wpływają na wygląd zagrody jak i całej osady. Są istotnym elementem krajobrazu wsi decydującym o walorach estetycznych i kulturowych. W celu zapoznania się z kondycją tradycyjnych układów zieleni na terenie otuliny Pienińskiego Parku Narodowego wykonano badania. Przeprowadzono je na terenie Krościenka nad Dunajcem, Szczawnicy, Sromowców Niżnych, Sromowców Wyżnych, Niedzicy Niżnej, Niedzicy Zamku, Grywałdu, Hałuszowej, Krośnicy, Czorsztyna, Lechnicy. Badania dotyczyły zachowania tradycyjnych układów zieleni w zagrodach pienińskich, ich formy oraz znaczenia elementów roślinnych. Badania te realizowane były przez studentki kierunku Architektura Krajobrazu, tj. Jolantę Styrnę, Kingę Piskorską oraz Marcelinę Smolarczyk, w ramach praktyki studenckiej Instytutu Architektury Krajobrazu, na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie, od lipca do października 2016 r. Opiekę merytoryczną nad przebiegiem badań sprawowały: dr inż. arch. Urszula Forczek-Brataniec oraz mgr Ewelina Zając. W pracy zastosowano metodę analizy. Problem podzielono na poszczególne zagadnienia, a następnie zweryfikowano je na podstawie badań poszczególnych miejscowości. Podstawą pracy były: spacery terenowe, podczas których poszukiwano tradycyjnych nasadzeń roślinności; wywiady z wybranymi mieszkańcami kolejno odwiedzanych miejscowości, zapisanych w formie audio lub/i pisemnej; dokumentacji fotograficznej i rysunkowej, a także materiały archiwalne, pozyskane z biblioteki Pienińskiego Parku Narodowego. Zakreślono naturalno – kulturowe tło opracowywanego terenu. Zwrócono szczególną uwagę na historię osadnictwa i architekturę rejonu Pienin, a także charakteryzuje roślinność w odniesieniu do tradycji regionu, zarówno w zagrodach i obiektach sakralnych. Wynikiem przeprowadzonych badań, są reprezentatywne układy zieleni w zagrodach pienińskich dla każdej z przebadanych miejscowości. Opracowano je w postaci kart inwentaryzacyjnych zagród pienińskich, z dołączoną dokumentacją rysunkową i fotograficzną. Każdą kartę inwentaryzacyjną wyposażono dodatkowo w krótki komentarz odnoszący się do stanu dawnego układu zieleni na działce. Opracowano ponadto zestawienie roślinności w tradycyjnych układach zieleni. W tabelach przedstawiono porównanie gatunków roślin sadzonych dawniej oraz współcześnie. Dokonano syntezy, wyszczególniając rośliny, charakterystyczne dla tradycyjnych zagród pienińskich zarówno kiedyś, jak i dziś, oraz sadzone tylko obecnie. Przeanalizowano również znaczenie roślin, ich wymiar symboliczny oraz warości użytkowe. Wnioski z przeprowadzonych badań przedstawiono w postaci autorskiej regionalizacji form zagospodarowania zagród na podstawie ich cech kompozycyjnych i składu gatunkowego. Przyjęła ona w postać mapy regionów tradycyjnych układów zieleni w miejscowościach otuliny Pienińskiego Parku Narodowego, a w formie komentarza podkreśla różnice w tychże układach pomiędzy poszczególnymi miejscowościami.
