Uzasadnienie wyboru tematu pracy.
Arabia Saudyjska to kraj, który dzięki specyficznym uwarunkowaniom socjalnym, klimatycznym, a przede wszystkim kulturowym sprawia wrażenie niedostępnego. Doświadczenia projektowe i możliwość poznania miejsca osobiście skłoniły autora do refleksji na temat budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego w Arabii Saudyjskiej oraz transcendencji wpływów kultury zachodniej na kształtowanie charakteru domu saudyjskiego, a w szerszym słowa znaczeniu wpływów globalizacji na rozwój architektury mieszkaniowej Arabii Saudyjskiej. Temat wydał się o tyle ciekawy, iż do tej pory zauważalny jest brak literatury traktującej treściwie problematykę domu w tym miejscu świata. Królestwo Arabii jest krajem stosunkowo młodym. Jego współczesny kształt to efekt przeobrażeń i boomu gospodarczego ostatnich osiemdziesięciu lat, przy czym zaznaczyć należy, iż to środowisko ściśle powiązane z kulturą islamską. Islam precyzuje program funkcjonalny domu, natomiast brak tradycji budowania określonych oraz odwołania do wielowarstwowego dziedzictwa historycznego architektury mieszkaniowej przekłada się w dowolność kształtów form i treści. Te spostrzeżenia stały się zaczynem do sklasyfikowania charakteru zabudowy mieszkaniowej Rijadu, określenia granic rozwoju oraz głównych cech decydujących o odrębności kulturowej domów arabskich. W oparciu o to źródło badań rozpatrywany jest wpływ różnych czynników na obraz przestrzenny domu w kontekście przemian we współczesnej architekturze mieszkaniowej. Opracowanie w swej formie i założeniu stanowić ma punkt odniesienia do teorii projektowania współczesnej architektury mieszkaniowej w Arabii Saudyjskiej. Za podstawę dysertacji obrano projekty zabudowy jednorodzinnej. Metodą badań przyjętą w niniejszym opracowaniu jest metoda analizy porównawczej. Dotyczy ona między innymi badań nad genezą i kształtowaniem domu w tym rejonie świata. Oparto się tutaj głównie o źródła anglojęzyczne. Analizie poddano nowo powstające obiekty domów w rozumieniu przestrzeni współczesnych trendów architektury mieszkaniowej na świecie.
Aktualność tematu.
Dom w Arabii Saudyjskiej, w Rijadzie to w pewnym stopniu instytucja. Organizacja funkcjonalna w zdecydowanej większości podporządkowana została regułom tradycji, natomiast forma architektoniczna wykazuje różnorodność i bogactwo środków. Dom ten osadzony jest w kulturze islamskiej, która określa jego funkcje podczas, gdy poszukiwania formalne charakteru architektury pokrywają się z kierunkami rozwoju współczesnych domów na świecie. Fakt ten jest odczuwalny głównie dlatego, iż znaczny procent architektów pracujących w Arabii zdobywa wykształcenie na zachodzie. Druga grupa architektów, między innymi jak autor tejże pracy ¬wykształcona w Europie i pracująca tutaj przy poszanowaniu struktury funkcjonalnej, tradycyjnej, operuje językiem i stylem jak najbardziej wypracowanym w rodzimej szkole projektowej. Wartością opisywanej pracy ma być dogłębna analiza języka wypowiedzi poszczególnych typów domów jako systemu architektonicznej składni przydatnej w domenie badania form zabudowy jednorodzinnej i zjawiska globalizacji w architekturze.
Teza pracy.
Współczesna architektura mieszkaniowa kształtująca się na terenach Rijadu wykazuje pewien dualizm, który oparto z jednej strony na poszukiwaniu nowych form, a z drugiej na operowaniu wypracowanymi w przeszłości formami domów. Naczelny nurt dociekań ukierunkowuje problematykę badań również na poszukiwanie metod przenoszenia treści historycznych architektury mieszkaniowej do czasów obecnych oraz werbalnego ujęcia konwersji treści zachodnich na formy domów w Rijadzie.
Stan współczesnej wiedzy na badany temat.
Specyficzny charakter podjętej pracy narzuca pewien rodzaj perspektywy badawczej. Przyjęto tym samym model pracy oparty na źródłach pisanych: w oparciu o analizę, opis, dokumentację istniejących już obiektów mieszkalnych, które w naturze niejako stanowią architektoniczną formę wyrażania treści oraz badania z natury: oparte o zapisy źródłowe, monograficzne, ikonograficzne. Kolejną perspektywę badawczą rysują autorskie doświadczenia projektowe w pracowni architektonicznej w Rijadzie. Kontakt z żywą materią projektową, wizyty na budowie i obserwacje z natury procesu budowy jak i przede wszystkim kontakt z rodzimymi architektami zajmującymi się kwestiami domu jednorodzinnego okazał się najbardziej wartościowym źródłem badawczym i przeniesieniem rzeczywistych odniesień na jakość niniejszej pracy. W oparciu o analizę środków ikonograficznych stwierdzono dużą rozpiętość dostępnych materiałów służących pracy, a analiza kwerend wykazała dość wąski zakres badawczy zjawiska globalizacji i przenoszenia myśli zachodniej na postulaty architektury jednorodzinnej w Rijadzie. Z dostępnych materiałów źródłowych wynika, że nie ma jednolitego opracowania dotyczącego najnowszej architektury jednorodzinnej Rijadu. Zauważa się jednak szereg publikacji, które wiążą się z tematem pracy. Pozycje dotyczące współczesnego pojęcia domu w Arabii Saudyjskiej i wpływu globalizacji jako czynnika kierunkującego rozwój architektury ujęte są dość obszernie w rozprawach doktorskich i materiałach pokonferencyjnych. Analiza stanu badań wiążących się z tematem pracy stwierdza, że niniejsza dysertacja porusza zagadnienia, które nie zostały zbadane i opisane do końca. Stąd opracowanie ma wszelkie podstawy w przeniesieniu dyskusji w temacie współczesnej architektury jednorodzinnej w Rijadzie na pole rozprawy doktorskiej.
Cele pracy.
Postawiono następujące cele pracy:
• Poznanie etapów w procesie kształtowania architektury jednorodzinnej Rijadu pod kątem wpływu architektury zachodniej na powstającą architekturę mieszkaniową w Rijadzie.
• Poznanie etapów w procesie kształtowania domu jednorodzinnego pod kątem specyfiki architektury jednorodzinnej regionu oraz jego umiejscowienia w określonym obszarze i ich oddziaływania.
Analiza ta stała się podstawą do:
• stworzenia systematyki typów współczesnej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w danym miejscu oddziaływania;
• identyfikacji cech tożsamości kulturowej oraz rekonstrukcji tradycyjnych wzorców architektury jednorodzinnej Rijadu.
Określenie obszaru badań.
Badania odnoszą się do problematyki domu jednorodzinnego na terenie miasta Rijad w Arabii Saudyjskiej. Związane jest to z określonym i charakterystycznym tłem kulturowym kształtującym formę domu na tle całej Arabii Saudyjskiej. Na tym przykładzie Rijad wykazuje konserwatywną i religijną postawę życia mieszkańców, która przekłada się na specyfikę domu. Autor na podstawie dostępnych źródeł ikonograficznych i przeprowadzonych kwerend przedstawia tło kształtowania architektury domu w Arabii Saudyjskiej. Aspekt kulturowy jest szczególnie potraktowany, gdyż to z nim łączy się współczesne pojęcie domu w Rijadzie. Efektem pracy jest wypracowanie i ukazanie struktury domu, która stanowi archetyp i swego rodzaju wzór w kształtowaniu współczesnej architektury mieszkaniowej. Drugi istotny czynnik pracy to odwołanie się do uwarunkowań klimatycznych, gdyż to właśnie one obok kwestii kulturowo-społecznych decydują o odrębności stylistycznej domu w Arabii. W kolejnej części odnoszącej się do czasów współczesnych analizie poddano typy zabudowy jednorodzinnej współczesnej na terenie Rijadu. Główny nacisk położony został na analizę formy architektonicznej odzwierciedlającej program funkcjonalny domu. Aspekt urbanistyczny, ekonomiczny, rozwiązań programowo-przestrzennych przedstawiono jedynie w zakresie niezbędnym do naświetlenia tła powstawania współczesnej architektury mieszkaniowej regionu. Analizie poddano również zjawisko globalizacji oraz możliwości przenoszenia i dostosowania szkoły architektury zachodniej do warunków i kultury Arabii Saudyjskiej.
Delimitacja czasowa obszaru badań.
Początek współczesnej historii architektury w Arabii Saudyjskiej ma miejsce w latach 50-tych XX wieku. Odkrycie złóż ropy naftowej okazało się istotnym wydarzeniem w historii Królestwa Arabii Saudyjskiej. Awans cywilizacyjny sprawił, że tradycja pozostała wciąż ta sama i wciąż z tą samą siłą oddziaływania, natomiast zmienił się styl życia. Od początku lat 50-tych możemy zaobserwować odchodzenie od dawnych rozwiązań architektonicznych i kształtowanie nowego języka architektury. Nie bez znaczenia istotną rolę w tym procesie odgrywa edukacja oraz obecność zachodnich architektów pracujących w danym środowisku. Autor własną praktyką projektową na terenie Rijadu przyczynił się w jakimś stopniu do transcendencji macierzystej szkoły projektowej w środowisku islamu. Konkluzją tych doświadczeń była obserwacja zmian pokoleniowvch architektów w Riiadzie, iak i zmian sposobu myślenia oraz kształtowania architektury. Obserwacje te są na tyle interesujące, iż temat wpływu myśli zachodniej w architekturze Rijadu stał się dodatkowym narzeczem niniejszej pracy. Wiedza ta okazała się cennym orężem traktującym in sita temat wprost z natury. Jako górną granicę czasową obszaru badań przyjęto rok 2010. Data ta stanowi naturalne ograniczenie związane z okresem przeprowadzonych badań. Tym samym ramy czasowe rozważań nad architekturą jednorodzinną w Rijadzie zostały naznaczone chronologią lat 1950-2010.
Metodyka badań.
• W rozgraniczeniu obszaru badań przyjęto założenie, iż Rijad stanowi najbardziej reprezentatywny ośrodek miejski, przy czym w ujęciu geograficznym zupełnie zamknięty i samowystarczalny. Kryterium to określa analiza geopolityczna i społeczno-kulturowa jak i uwarunkowania geograficznie.
• W zakresie delimitacji czasowej obszaru badań przyjęto podział na dwa okresy:
- historyczny - określający tło niezbędne do zrozumienia idei i miejsca domu w Arabii Saudyjskiej;
- współczesny - odnoszący się do lat 1950-2010.
W oparciu o materiały zgromadzone w trakcie kwerend, wyjazdów studialnych i rozmów z samymi projektantami przeprowadzono analizy porównawcze poszczególnych obiektów z terenu Rijadu. Analizy te pozwoliły na określenie charakterystycznych nurtów stylistycznych współczesnej zabudowy jednorodzinnej Rijadu.
Justification for choice of subject.
Saudi Arabia is a country with specific social conditioning, cli mate, and cultural, looks unattainable. Design experience and the chance to see the place personally led the author to reflect on a single-family housing in Saudi Arabia and the transcendent influence of Western culture on the shaping the character of residential architecture in Saudi Arabia as well as influence of globalization on the development of residential architecture in Saudi Arabia. Subject seemed to be interesting enough that so far is the lack of noticeable literature treats the house problems correctly in this place in the world. Kingdom of Saudi Arabia is a relatively young countrv. Its contemoorarv shaoe is the result of changes and the economic boom of the past 80 years, and it should be noted that the environment is closely linked to Islamie culture. Islam specifies the functional program of the house, and no tradition of building a set of standards and appeal to a multi-layered historical heritage of residential architecture is translated into arbitrary shapes, forms and content. These observations became the starting point for c1assifying the nature of the Riyadh houses, defining the Iimits of development and the main characteristics which determine the cultural identity of Arab homes and assessing the contribution of Western thought in the contemporary image of the Arab house. The history of the modern state of Saudi Arabia is not too far away, and the social structure itself is highly diverse. This diversity is due in large part to the desert character of the Arab peninsula. In order to achieve precision, the scope of research covered the issue of a house in the capital of Saudi Arabia in Riyadh.
Dissertation indicates the problems currently exist in the spatial arrangements of single family houses in the city of Riyadh. Based on this source of research the influence of various factors on the image of house in the context of the changes in modern residential architecture is analyzed. Dissertation in its form should reflects the designing theory of modern houses in Saudi Arabia. As a base of dissertation single family houses projects were chosen. The research focuse on areas of Saudi Arabia, with indication city of Riyadh. Basic research method adopted in this study is the method of comparative analysis. It concerns the research on the origins and evolution of house in this region of the world. The newly created houses within the meaning of objects over the contemporary trends of residential architecture in the world were analyzed.
Thesis.
The modern residential architecture in Riyadh is characterized by double meanings. On the one hand is based on new solutions and forms on the other is based on tradition. Defining research problems of the subject focus on the questions:
What are possibilities ot the in te rp re ta tion modern houses in aspect torm and tunction and what are the methods to reflect them?
How big is the influence ot globalization and western trends on development process in residential architecture ot Riyadh?
The one of the main issues analyzes in the study is to answer on the question what is important in residential architecture. Research also focus on using historical meanings in modern architecture as well as adopt western meaning of design to form and style of the houses in Riyadh.
Goals
• Understanding the stages in the evolution process of Riyadh residential architecture and influence western approach in design regarding residential architecture in Riyadh.
Understanding the stages in the development of single-family home in terms of specificity of single-family architecture of the region and its location in a particular area and their impast.
Those analyses should be base for:
• create a scheme of types of modern single-family housing;
• identify the characteristics of cultural identity and the reconstruction of traditional patterns of single-family architecture, Riyadh.
Area of research.
Research relates to the issue of single-family house in the city of Riyadh in Saudi Arabia. Author based on available iconography sources presents background of shaping housing architecture forms in Saudi Arabia. Cultural aspect is especially treated, because it is connected to the contemporary concept of house in Riyadh. The result of dissertation should be developing and presenting the structure of the house, which presents a kind of archetype and pattern in the development of modern residential architecture. The second important factor is reference to climate. The cli mate is the ones next to the cultural and social issues witch determine individual meaning of house in Arabia. In the next section related to modern time author highlighted contemporary types of detached houses in Riyadh.
Delimitation of the time of the research area.
The beginning of modern architectural history in Saudi Arabia is taking place in the 50s of the twentieth century. The discovery of oil turned out to be an important event in the building of civilization. Advancement of civilization has meant that the tradition remained still the same and still with the same force of impact, while lifestyle has changed. Since the early 50s, we can observe a shift away from old architectural solutions and shaping the new language of architecture. It therefore appears that the delimitation should be the topic time period from 50/5 of the twentieth century to the present.
Delimitation of the territorial area of research.
Saudi Arabia is a desert country. The land is one million nintv six houndred thousand and five hundred eighty two 1 960 582 km2, occupying an area approximately the whole ot Western Europe. Delimitation ot the territorial area ot research has been limited to the city ot Riyadh. This is due primarily to a specitic and very characteristic of the cultural background in shaping the form of houses throughout Saudi Arabia. In this example, Riyadh has a very conservative and religious people, what can be translated into a specificity of house.
Methods.
The demarcation of the research area is the assumption that Riyadh is the most representative urban center, but in terms of geography completely closed and self-sufficient. It sets an analysis of geopolitical and socio-cultural and geographically conditioned. Research area was divided into two periods:
- historical - setting out the background necessary to understand the concept of home and place in Saudi Arabia.
- modern - referring to the years 1950-2010.
Based on material gathered during the query, study trips and interviews with the designers were carried out comparative analysis of individual objects from the area of Riyadh. This analysis allowed us to identify the characteristic trends of modern single family houses in Riyadh.
