Wizje Podhala. Ze studiów nad koncepcjami rozwoju przestrzennego regionu
Wariant tytułu
Visions for Podhale. From conceptual studies on the spatial development of the region
Autor
Zuziak, Zbigniew K.
Opublikowane w
Czasopismo Techniczne. Architektura
Numeracja
R. 106, Z. 10, 2-A
Data wydania
2009
Miejsce wydania
Kraków
Wydawca
Wydawnictwo PK
Język
polski
Abstrakt
W niniejszym artykule przypomniano niektóre koncepcje rozwoju Podhala nawiązujące do tego nurtu polskiej tradycji planowania przestrzennego. Odwołano się do projektów Jana Olafa Chmielewskiego z 1925 r. i jego późniejszych idei i studiów z lat 50., badań Stefana Żychonia poświęconych rozwojowi przestrzennemu Podtatrza, artystycznych wizji Włodzimierza Gruszczyńskiego i studiów nad rozwojem osadnictwa i turystyki na ziemiach górskich prowadzonych pod kierunkiem Zbigniewa Wzorka. Skomentowano również założenia ideowe koncepcji nagrodzonej w konkursie SARP z 1973 r. poświęconemu problemom zagospodarowania przestrzennego Tatr i Podtatrza. Na tym tle autor stawia pytanie o szanse budowania nowej, śmiałej wizji rozwoju Podhala w warunkach liberalizacji życia gospodarczego, znacznego rozdrobnienia działań planistycznych i ich słabości wobec zagrożeń wywołanych „rozlewaniem się” miast i narastającym rozproszeniem zabudowy wiejskiej. To z kolei prowadzi do pytań na temat warsztatowych konsekwencji postulatów równoważenia rozwoju dla planowania przestrzennego ziem górskich i szans jego integracji.
In this paper the author recalls some planning concepts for the development of Podhale Region representative for this stream of tradition in Polish spatial planning. He refers, in particular, to famous projects prepared by Jan Olaf Chmielewski starting from 1925 and his further concepts developed in 1950 as well as artistic visions of Włodzimierz Gruszczyński compared with the research and design projects for Podtatrze Region carried out by Stefan Żychoń and studies devoted to the development of settlement network and tourist infrastructure carried out by Zbigniew Wzorek. Basic features of the planning concept and architectural study for the development of the Podtatrze Region – a winning entry – for the competition organized by SARP (Polish Architects Association) in 1973 are also commented here. In this context, the author asks about the chances of building the new and bold vision for the development of this region under the system of liberalized economy and spatial planning to weak and fragmented to be efficient, vis-à-vis the threats caused by the urban sprawl and the excessive dispersion of rural settlements. This, in turn, leads us to the question of the consequences of these factors for the planning practice. Two postulates are strongly emphasised here: practical implementation of sustainable development strategies and the integration of planning instruments.
