Budowa fortyfikacji nowożytnej i najnowszej miała znaczny wpływ na kształtowanie krajobrazu, nazwanego wg prof. Janusza Bogdanowskiego krajobrazem warownym. Jest to jedna z odmian krajobrazów antropogenicznych, określonych ogólnie jako krajobrazy inżynieryjne. Są one niedocenianym i zagrożonym dobrem kulturowym, ekologicznym i ekonomicznym. Warunkiem ich zachowania i właściwej adaptacji jest wiarygodna, czytelna i porównywalna informacja o ich wartościach. Jej uzyskaniu służą opisane metody rejestracji. Odpowiadają trzem fazom rozpoznania krajobrazu warownego i trzem stopniom szczegółowości. Różnią się sposobem podziału terenu na części elementarne, są natomiast podobne w zakresie analizy ich wartości oraz formułowania wniosków.
Pierwsza, nazwana metodą zapisu zintegrowanego, polega na komplementarnym odwzorowaniu rysunkowym obiektu fortyfikacyjnego i otwierających się z niego panoram. Opiera się na pracy terenowej, jest odpowiednia dla działań pionierskich, daje szybkie, lecz dość ogólne wyniki. Ukazano ją na przykładach rozpoznania krajobrazu warownego Twierdzy Przemyśl oraz Twierdzy Pola (dziś Pula, w Chorwacji).
Metodą bardziej szczegółową, wymagającą pełniejszych danych wyjściowych, jest studium jednostek architektoniczno-krajobrazowych. Podział terenu następuje w wyniku koniunkcji trzech jego parametrów - ukształtowania, pokrycia i utrwalonych śladów historii oraz interpolacji granic ich zasięgu. Metodę przedstawiono na przykładach programu planu ochrony dla całej Twierdzy Przemyśl oraz koncepcji zagospodarowania terenów fortyfikacyjnych Twierdzy Zamość.
Najbardziej szczegółowa metoda opiera się na podziale terenu zgodnie z rzeczywistymi granicami widoczności z wysokości oczu człowieka . na wnętrza architektoniczno-krajobrazowe. Metodę tę, właściwą dla projektów zagospodarowania terenu, ukazano na przykładzie studium do koncepcji urządzenia trasy turystycznej na górskim odcinku rdzenia Twierdzy Przemyśl.
Building modern and most recent fortification had significant influence on shaping the landscape called, according to Professor Janusz Bogdanowski, strategic landscape. It is a type of anthropogenic landscape, generally defined as engineered landscapes. They belong to underestimated and so endangered cultural, ecological and economic heritage. The necessary condition for their preservation and proper adaptation is credible, legible and comparable information concerning their value. The methods of its registration described in the article serve to obtain such information. They reflect three phases of identifying strategic landscape and three degrees of detail. They differ in the way of dividing the area into basic parts, but are similar as far as the analysis of their value and drawing conclusions is concerned.
The first method, called the integrated record method, is based on complementary sketches reproducing the fortified structure and the panoramas opening from it. It is based on field work and is suitable for pioneer activity, since it gives quick but rather general results. The method was presented on the examples of identification of strategic landscape in Przemyśl Fortress and Pola Fortress (today’s Pula in Croatia).
A more detailed method, which requires more complete initial data, is the study of architectonic - landscape units. The division of the area is the result of combining three parameters . landform features, greenery and preserved traces of history, as well as the interpolation of their range boundaries. The method was presented on the example of the preservation programme plan for the whole Przemyśl Fortress and the concept of landscape development of the fortified area of Zamość Fortress.
The most detailed method is based on dividing the terrain into architectonic-landscape interiors, according to the real boundaries visible AT a man’s eye level. That method, specific for the landscape development architects, was shown on the example of a study of the concept of organising a tourist route in the mountain section of Przemyśl Fortress.
