Kim byli? - kilka słów o projektantach cmentarzy wojskowych zbudowanych w Przemyślu latach 1915-1916
Wariant tytułu
Who were they? A few words concerning the designers of military cemeteries built in Przemyśl in the years 1915-1916
Autor
Schubert, Jan
Data wydania
2008
Miejsce wydania
Warszawa
Wydawca
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Język
polski
angielski
Abstrakt
W okresie I wojny .światowej twierdza Przemyśl odegrała znaczną rolę w czasie walk pomiędzy armiami austro - węgierską i rosyjską, wiążąc w boju setki tysięcy żołnierzy. Efektem blisko dziesięciomiesięcznych walk były także dziesiątki tysięcy poległych. To dla nich armia austriacka wzniosła w Przemyślu dwa ogromne kompleksy cmentarne. Budowane były przez specjalnie do tego zorganizowane oddziały, w których znaleźli się służący w wojsku artyści, oddelegowani czasowo do prac projektowych przy nekropoliach wojskowych.
W artykule zaprezentowano sylwetki czterech twórców, tj. Franza Szabolcsa, Maksa Rotha (Węgrów), Wendela Schwarza (Austriaka lub Niemca) i Józefa Wilka (Polaka), których losy połączyła na krótko (1915-16) wspólna praca twórcza przy projektowaniu i budowie cmentarzy wojskowych w twierdzy Przemyśl. Nakreślono także ich dokonania artystyczne przed wybuchem wojny i po jej zakończeniu. Spośród tych czterech artystów niewątpliwie największy rozgłos w Monarchii i poza jej granicami zyskały prace węgierskiego witrażysty i malarza na szkle Maksa Rotha, co zaowocowało zorganizowaniem w Budapeszcie muzeum jego imienia. Tam też zgromadzone są jego liczne dokonania w dziedzinie witrażownictwa.
During World War I, Przemy.l fortress player a significant role in the struggle between the Austro- Hungarian and Russian armies, drawing hundreds of thousands of soldiers in battle. The result of the fight which lasted almost ten months, were also tens of thousands of the dead. It was for them that the Austrian army built two huge cemetery complexes. They were built by specially organised units consisting of artists who were doing army service and were temporarily delegated to project work on the military necropoles.
The article presents the silhouettes of four creators, namely Franz Szabolcs, Max Roth (Hungarians), Wendel Schwarz (an Austrian or a German) and Józef Wilk (a Pole) whose fates were briefly joined (1915-1916) during creative cooperation on the design and construction of the military cemeteries in Przemyśl fortress. Their artistic achievements before the outbreak of war and after its end were also outlined. Among those four artists, the most famous within the Monarchy and outside it were the works of Max Roth, a Hungarian stained glass maker and painter on glass, which resulted In organising a museum of his name in Budapest. His numerous achievements in the field of stained Glass making are collected there.
