Polish architecture, Modernism, Brutalism, Expressionism, reinforced concrete
architektura polska, modernizm, brutalizm, ekspresjonizm, żelbet
A number of buildings were completed in Krakow c. 1965: the Kijow cinema, the concert shell in Wola Justowska, Lupinka at the Cracow University of Technology, the BWA exhibition pavilion. In 1967, the construction of the Lord’s Ark church in Bienczyce started to last for nearly a decade. They were the first such significant Krakow manifestations of architectural form expression offered by the use of concrete. A review of Krakow architecture since the late 1950s until the present has been presented in the paper, taking into consideration the impact of selected material, i.e. concrete upon the achieved architectural form. Three groups of works have been distinguished as reflecting the “transmutation” degree. A number of cases have been discussed in the context of the leading subject: apart from the quoted ones, the churches in Wzgorza Krzeslawickie, in the former Airport, in Krowodrza and Bronowice Nowe districts, the Resurrectionist Seminar, the Museum of Polish Aviation; a number of other works have been mentioned, too. The structural and formal problems have been discussed as well as the protection of the works as being part of cultural heritage.
Około 1965 roku ukończono realizacje kina Kijów, muszli koncertowej na Woli Justowskiej, baru Łupinka na Politechnice Krakowskiej, pawilonu wystawowego BWA . W 1967 roku rozpoczęła się, trwająca blisko dekadę, budowa kościoła w Bieńczycach, zwanego Arką Pana. Były to pierwsze w Krakowie, tak doniosłe manifestacje możliwości ekspresji formy architektonicznej z użyciem betonu. W artykule dokonano przeglądu architektury Krakowa od schyłku lat 50. XX wieku do chwili obecnej uwzględniając wpływ wybranego materiału – betonu – na osiągniętą formę architektoniczną. Wyróżniono trzy grupy dzieł z uwagi na stopień „transmutacji” betonu. W aspekcie wiodącego tematu omówiono przykłady architektury krakowskiej; oprócz wymienionych m.in. kościoły na Wzgórzach Krzesławickich, na Lotnisku, na Krowodrzy i w Bronowicach Nowych, Seminarium Zmartwychwstańców, Muzeum Lotnictwa Polskiego, wspomniano także szereg innych dzieł. Poruszono zagadnienia konstrukcyjne i formalne, a w zakończeniu – również problematykę ochrony tych dzieł jako elementu dziedzictwa kulturowego.
