Praca porusza problematykę funkcjonalnego kształtowania obiektów użyteczności publicznej zaspokajających stosunkowo nowe potrzeby, zwłaszcza te dotyczące spotkań kongresowych. Charakterystyczną cechą naszych czasów jest dość nieodległa i młoda tradycja spotkań kongresowych w Europie. Druga połowa XIX wieku była najprawdopodobniej tym okresem w rozwoju myśli architektonicznej, w którym architekci spotkali się z nowym wyzwaniem ze strony władz największych miast – zapotrzebowaniem na obiekty publiczne o dotychczas rzadko spotykanej funkcji, o charakterze reprezentacyjnym, ale niebędące siedzibami władz, lecz będące miejscem zgromadzeń znacznej liczby osób w określonym celu. Wyjątkowość zapotrzebowania polegała przede wszystkim na wielkogabarytowym ukształtowaniu ich głównych przestrzeni. To najprawdopodobniej wielkie obiekty wystawiennicze dały asumpt do ich rozwoju poprzez potrzebę spotkań publicznych w nieskrępowanej formule, kreując nowy typ obiektu. Później już, jako wydzielone z nich części, ewoluowały w kierunku zaspokojenia potrzeb imprez konferencyjnych i kongresowych, z wyselekcjonowanym odbiorcą i ściśle określoną tematyką spotkań. Pierwsze w pełni niezależnie kształtowane obiekty do celów kongresowych zaczęły powstawać dopiero w okresie międzywojennym. Prekursorskie rozwiązania uświadomiły gestorom potrzebę istnienia obiektu wielofunkcyjnego w strukturze dużych miast, przeznaczonego do dużych zgromadzeń publicznych w celu promocji rozwijającego się przemysłu, promocji osiągnięć naukowych i technologicznych oraz wszechstronnej wymiany informacji. Geneza powstania oraz uwarunkowania historyczne i polityczne rozwoju tego typu obiektów w Europie stanowią jedynie tło do ukazania przemian poglądów, a także interesujących dokonań realizacyjnych w zakresie kształtowania współczesnej architektury obiektów do celów zgromadzeń publicznych o wielofunkcyjnym przeznaczeniu. Przeprowadzona w tym celu analiza funkcjonalna około połowy zrealizowanych obiektów kongresowych (98 obiektów) w okresie powojennego półwiecza, głównie w bogatych krajach Europy Zachodniej, uświadomiła – zwłaszcza po jego pierwszych trzech dekadach – wagę zapotrzebowania wielkich korporacji na obiekty konferencyjne. Skutkiem były interesujące poszukiwania, czynione przede wszystkim przez architektów w zakresie rozwiązania zagadnień zmienności użytkowania tych samych pomieszczeń (przestrzeni) dla odmiennych potrzeb funkcjonalnych w projektowanych obiektach. Jednocześnie coraz liczniejsze zamówienia rządowe skutkowały wielkimi założeniami wielofunkcyjnymi, gdzie zasadniczą przestrzeń kształtuje się dla międzynarodowych spotkań kongresowych. Prym wiodą tu z jednej strony ważne europejskie miasta, takie jak Wiedeń, Berlin i Genewa, z drugiej zaś Moskwa, Belgrad czy Budapeszt. Jednocześnie powstają bardzo liczne mniejsze, regionalne centra kongresowe, zwłaszcza w niemieckojęzycznych krajach europejskich oraz Francji, Wielkiej Brytanii, a także w Hiszpanii i Portugalii, przeznaczone także na potrzeby kulturalne: muzyczne, widowiskowe, wystawowe i inne. Zagadnienia wielofunkcyjności obiektów kongresowych to główny temat podjętych w pracy rozważań. Wyraźnie zarysowane zostały różnice w podejściu do programowania miejskich centrów kongresowych z okresu po kryzysie z połowy lat 70. XX wieku w stosunku do pierwszego powojennego okresu prosperity. Ze względów ekonomicznych te nowsze centra kongresowe wiązano bardziej z potrzebami lokalnymi i społecznymi. Czynnik ekonomicznej rentowności, a także zindywidualizowane potrzeby gestorów wpłynęły bezpośrednio na zmianę programów użytkowych i przyniosły nacisk na rozwiązania bardziej praktyczne (komfortowe miejsca spotkań o charakterze edukacyjnym, biznesowym i kulturalnym), dzięki czemu realizowane były coraz częściej wielofunkcyjne konglomeraty, służące jednocześnie kilku organizowanym imprezom: wystawienniczym, konferencyjnym, edukacyjnym, kongresowym oraz muzycznym. Już pod koniec lat 70. i w latach 80. oraz 90. XX wieku powstają nowe centra kongresowe, m.in. w takich miastach jak Karlsruhe, Kopenhaga, Zurych, Linz, Pampeluna, Nantes, Montpellier, Lille, Barcelona, Glasgow, Monachium. Większość z tych ośrodków posiada formułę użytkową otwartą, z możliwością organizowania m.in. imprez kongresowych w głównym audytorium muzycznym, wspomaganym niezależnym zespołem sal konferencyjnych oraz kilkoma salami wielofunkcyjnymi. Analiza rozwiązań użytkowych współczesnych centrów kongresowych doprowadziła autora do zdefiniowania zasadniczych stref funkcjonalnych obiektu podatnych na zmienne potrzeby użytkowe. Jakość rozwiązań w zakresie elastyczności przestrzeni – rozumianej także w liczbie mnogiej – świadczy o możliwości realizacji różnorodnych imprez z udziałem licznej publiczności i mobilnego specjalistycznego wyposażenia. Określenie podstawowych kryteriów elastycznego kształtowania zasadniczych stref funkcjonalnych obiektu dla ich zmiennych potrzeb użytkowych uznano za zasadniczy imperatyw przy określaniu modelu funkcjonalnego nowoczesnego obiektu kongresowego. W realizacji tego modelu warunkiem podstawowym jest z kolei osiąganie zmiennego czasu pogłosu w salach głównych, przeważnie spełniających wymagania zarówno koncertów muzycznych, jak i imprez kongresowych. W zakończeniu niniejszej pracy autor przedstawia stan krajowej bazy konferencyjno-kongresowej ze szczególnym uwzględnieniem obszaru aglomeracji krakowskiej i samego Krakowa.
The paper deals with the problems of functional shaping of public facilities having the relatively satisfy a new function, commonly called congress facilities. The European tradition of holding congresses is also fairly new. The second half of the 19th century was most probably the period in the development of architectural thought in which architects faced new challenges put by the authorities of major cities, the need for public buildings of the until then rare function, stately, but not serving as the seats of authorities but as places where large numbers of people could meet. The exceptional nature of this need consisted mainly in large scale shaping of their main spaces. These were the exhibition halls which first offered facilities for exhibitions open to wide public and next, as their separate parts, evolved in the direction of organized conferences and congresses with selected target public and specified themes related to the exhibition. Although the first fully independently shaped congress facilities started to appear only in the interwar period of the 20th century, their a bit earlier precursors, made the investors aware of the need for existence multifunctional objects in the structure of large cities, suitable for large public meetings not related to exhibitions. The origins and the historical and political conditions in the development of such facilities in Europe are in the pursued subject only the background for presenting changes in ideas and interesting projects on the formation of modern models of a functional facility for the needs of multipurpose public gatherings. The carried out, for this purpose, functional analysis of the majority of completed congress facilities (98 objects) in the fifty postwar years, mainly in the rich countries of Western Europe, resulted in the awareness especially in his first three decades of the importance of orders from large corporations for this type of structures, which effected was search within the scope of solutions concerning the mobility technique of their functional elements. The information transfer technology in the designed congress type facilities where separated spaces or areas are only temporarily used for conferences. At the same time, less numerous government orders, resulted then in large multifunctional facilities where the basic space was shaped for the largest congress meetings. The unquestionable leaders here are the capitals-centers on the one side of the “iron curtain”, very important cities such as Vienna, Berlin, Geneva, and on the other side of the “curtain” – Moscow, Belgrade or Budapest. Especially the biggest facilities are constructed with respect to multifunctional needs, including the congress function. At the same time, appeared numerous smaller, regional congress centres, especially in German speaking countries of Europe. The main issues of congress facilities constitute majority theme of discussions undertaken in this thesis. There are clearly defined differences in the approach to programming city congress centres from the period following the energy crisis of the mid-seventies, in the 20th century, as compared to the first post-war prosperity years. For economic reasons, congress centres were more connected with local and community needs. The economic profitability factor and the individualized needs of investors, directly affected the change of usability programs and shifted stress to more practical solutions, comfortable premises for meetings of educational, business and cultural nature. There is a growing number of flexible spaces used jointly or separately for specialist exhibition, conference-congress type or… musical purposes. Already finally seventies and too eighties and nineties of the 20th century arise majority of congress centres, such as these in Karlsruhe, Copenhagen, Zurich, Linz, Pamplona, Nantes, Montpellier, Lille, Barcelona, Glasgow, Munich. Most of these centres present the open usability form, where it is possible to have, among others, congress events in the multifunctional auditorium supported by a self-dependent system of conference rooms. The analysis of usability solutions of modern congress centres led the author to define the basic functional element which undoubtedly, is the main meeting hall. Speaking of hall, we must mean more its space than its usable level the audience – the stage because it is the quality of solutions and the flexibility of space also understood as plural that conditions the scope and feasibility of arranging various events with participation of numerous public. There is also a specification of fundamental functional spheres and analysis of factors directly affecting the spatial solutions of multifunctional congress halls. In the analysis of the basic factors directly affecting the spatial solutions of multifunctional halls, at the realisation of this model for the changeability of functional needs in congress centres, condition at elementary is to considered imperative at determining the model of functional, modern congress facility. The thesis ends in the description, author remind of the existing national congress base on the example of the Krakow city area and Krakow conurbation.
