Praca zajmuje się zagadnieniem prezentacji i kształtowania światłem nocnego krajobrazu kulturowego człowieka. Ukierunkowana jest w szczególności na problemy związane z obrazowaniem historycznej przestrzeni zabytkowych zespołów miejskich.
Sformułowane zostały trzy podstawowe pojęcia budujące problematykę pracy:
Idea iluminacji klasycznej - mająca charakter światopoglądu, który formułuje zasady i założenia związane z kształtowaniem światłem nocnego, historycznego krajobrazu kulturowego oraz jego elementów, w świadomości i uszanowaniu wartości dziedzictwa kulturowego. Jest to idea oparta na wiedzy i wartościach.
Metoda iluminacji klasycznej - jest to ustandaryzowany proces projektowy i wykonawczy, podzielony na etapy, z uszczegółowionym zakresem działań typu badawczego, analitycznego, koncepcyjnego oraz form nadzoru autorskiego. Celem jest osiągnięcie iluminacji klasycznej (efektu iluminacji klasycznej).
Iluminacja klasyczna (efekt iluminacji klasycznej) – to oczekiwany rezultat, zgodny z ideą iluminacji klasycznej, będący obrazem form budujących zabytkową przestrzeń, w którym zachowane i eksponowane są wartości a ich interpretacja jest rozpoznawalna.
Omówiony został stan badań oraz literatura przedmiotu. Przedstawiono podstawowe dokumenty stanowiące podstawę doktrynalną współczesnej myśli konserwatorskiej oraz ich związek z problematyką iluminacji dziedzictwa kulturowego.
Proces rewitalizacji urbanistycznej jest między innymi definiowany jako zespół działań mających na celu ochronę i zachowanie wartości, które współtworzą tożsamość miasta. Przedstawiono przykłady przedsięwzięć planistycznych iluminacji w skali urbanistycznej.
Jednym z podstawowych celów pracy jest próba sformułowania idei dotyczącej kształtowania nocnego krajobrazu i jego elementów. Ma ona charakter światopoglądu, który stanowi podstawę ideologiczną dla podejmowania decyzji w procesie formułowania koncepcji projektowych. Dotyczy ona zabytkowych rejonów miasta, jednakże swym zakresem obejmuje całość jego struktury, stanowiącej zespół powiązany relacjami przestrzennymi, historycznymi, społecznymi i funkcjonalnymi.
Według założeń ideowych iluminacji klasycznej kształtowanie nocnego, zabytkowego krajobrazu kulturowego, zarówno w skali urbanistycznej jak i architektonicznej, powinno nawiązywać do szeroko pojętych wartości, określonych potrzebami planistycznymi, dyspozycją przestrzenną i kompozycyjną, relacją form wnętrza oraz niematerialnych wartości ideowych.
W pracy sformułowano hipotezę, że możliwym jest skonstruowanie metody, która prowadzi do osiągnięcia iluminacji klasycznej. Podstawą merytoryczną metody jest idea iluminacji klasycznej.
Proces projektowy metody został podzielony na trzy podstawowe etapy - „kroki” projektowe i wykonawcze:
etap I – plan ogólny oświetlenia i iluminacji miejskich zespołów zabytkowych,
etap II – projekt koncepcyjny iluminacji obiektu zabytkowego,
etap III – projekt budowlano – wykonawczy i realizacja.
Elementami budującymi metodę jest zespół obligatoryjnych czynności: badawczych, analitycznych, projektowych i wykonawczych o sprecyzowanej, merytorycznej zawartości ściśle określonej dla poszczególnych „kroków” - etapów projektowych.
Przeprowadzenie zadanych czynności ma na celu obligatoryjne uzyskanie wiedzy o występujących wartościach. Badania nad możliwością sformułowania metody polegały na krytycznej analizie wpływu etapów - „kroków” projektowych i wykonawczych na osiągnięty stopień zgodności z cechami charakteryzującymi iluminację klasyczną. Ocena skuteczności metody stanowiła podstawę do konfirmacji lub falsyfikacji postawionej hipotezy.
Badania przeprowadzono na przykładach realizacji autorskich, przy których stosowano elementy budujące metodę.
Badanie wpływu procesu projektowego na efekt iluminacji przedstawiono w formie analizy, w części drugiej pracy pt. „Aneks – analiza autorskich projektów iluminacji”.
Praca przedstawia praktyczne propozycje włączenia problematyki iluminacji do planowania przestrzennego, z uwzględnieniem obowiązującego stanu prawnego i praktyki planistycznej. Według omówionych ustaw i dokumentów oświetlenie i iluminacja miejskich zespołów zabytkowych stanowi niewątpliwą składową ładu przestrzennego. Uzasadniono, że zagadnienia dotyczące projektowania oświetlenia i iluminacji miejskich zespołów zabytkowych winny stać się obligatoryjną częścią procesu planowania przestrzennego. Sformułowano również propozycje wprowadzania omówionej problematyki do polityki przestrzennej miasta, w formie alternatywnej, w zależności od zaawansowania procesu planistycznego gminy.
Przedstawiona praca powstała z potrzeby sprecyzowania idei kształtowania oświetleniem nocnego, historycznego krajobrazu kulturowego.
Formułuje ona zasady, przekonania i poglądy, w zrozumieniu zawartych i rozpoznanych w nim wartości.
This dissertation deals with the issue of presenting and shaping the nighttime cultural environment of man by means of light. It is focused particularly on problems related to the imaging of historic areas situated in urban complexes.
Three basic concepts have been defined in order to structure the issues discussed in this dissertation: The concept of classic illumination – a concept with a worldview character which lays down the principles and assumptions associated with using light to shape the nighttime cultural environment of man along with all its elements, in full awareness of and with all due respect to the value of cultural heritage. It is an idea based on knowledge and values.
The classic illumination method – a standardized design and implementation process divided into stages, with a detailed scope of research, analytical and conceptual activities in addition to forms of authorial supervision. The objective is to achieve a classic illumination (the effect of classic illumination). Classic illumination (the effect of classic illumination) – the expected result, consistent with the concept of classic illumination; an image of the forms that build the historic space, where values are preserved and displayed, and their interpretation is recognizable.
The current state of research and the subject literature have been discussed. The fundamental documents which form the doctrinal basis for the contemporary conservator knowledge have been presented, along with their connections to the issues relating to the illumination of cultural heritage sites.
The process of urban revitalization is defined as a set of activities designed to protect and preserve the values that contribute to the city's identity. This process cannot be complete without tools that create its nocturnal image. Examples of illumination planning endeavors on an urban scale were presented.
One of the primary objectives of the study was to formulate the idea behind shaping the nocturnal landscape and its elements. This idea has the characteristics of a world-view, which constitutes the ideological foundation for making decisions during the process of formulating design concepts. It pertains to historic areas of the city, however its scope encompasses the entirety of the city structure, which is a complex bound together by spatial, historical, social and functional relations.
According to the ideological assumptions of classic illumination, shaping the nighttime historic cultural landscape (be it on an urban or architectural scale) should allude to the broadly defined values determined by the planning needs, the spatial and compositional disposition, as well as the relationship between the interior's forms and the intangible ideological values.
As part of this dissertation, a hypothesis was defined stating that it is possible to construct a method that leads to accomplishing a classic illumination. The substantive basis of the method is the concept of classic illumination.
The method's designing process has been divided into three basic stages – "steps" taken during the creation a project and its implementation:
stage I – a general plan for the lighting and illumination of historic urban complexes, stage II – a conceptual design project of the illumination of a historic site,
stage III – the construction project and its implementation.
The elements that make up the method are a set of mandatory actions, i.e.: research, analysis, design and implementation; all with distinct, substantive content that is clearly defined for each individual "step", or project stage. The point of conducting these predefined actions is to gain the obligatory knowledge about the occurring values. The formation of conceptual solutions should be carried out in full awareness of and with respect towards the spatial, aesthetic, cultural and formal values.
The attempt to crystallize the concept and define the method was carried out in confrontation with the reality of designing and implementation, which provides this thesis with a practical nature.
Research pertaining to the possibility of defining the method consisted of a critical analysis of the influence of the stages – "steps" of the project and implementation on the achieved level of compliance with the features that characterize a classic illumination. The evaluation of the effectiveness of the method constituted the basis for the confirmation or falsification of the defined hypothesis.
The research was performed on examples of own completed lighting projects, where the elements of the method were put to use.
The study of the influence of the project designing process on the effect of the illumination was presented in the form of an analysis in the second part of the thesis entitled "Appendix – an analysis of authorial illumination projects".
This dissertation presents the practical proposals for the inclusion of issues pertaining to illumination in spatial planning, while considering the current legal status and planning practice. In accordance with the discussed laws and documents, the lighting and illumination of historic urban complexes undoubtedly represents an important component of spatial order. It has been justified that issues related to designing lighting and illuminations of historic urban complexes should become an obligatory part of the process of spatial planning. A proposal for including the discussed issues in the spatial policy of the city was also defined in an alternative form, depending on the stage of the municipality's planning process.
This dissertation stems from the need to precisely define the concept of shaping the nighttime historic cultural landscape using light. It formulates principles, beliefs and opinions while maintaining an understanding of the recognized values present in that landscape.
