Osiedla przemysłowe są częścią dziedzictwa przestrzennego. Istnieją wciąż zespoły nieprzebadane, będące często obszarami występowania problemów społecznych, ekonomicznych i przestrzennych, a stanowiące ważny element tożsamości lokalnej. Chęć ukazania ich specyficznego krajobrazu przyczyniła się do podjęcia tej pracy. Sformułowano tezę: upadek przemysłu w okresie transformacji gospodarczej w Polsce na początku lat 90 XX wieku przyczyną degradacji krajobrazu i tożsamości osiedli przemysłowych. Przedstawiono 6 zespołów zabudowy w historycznym Zagłębiu Krakowskim, związanych z funkcjonującymi w okresie międzywojennym zakładami: Kopalnią Węgla Kamiennego w Brzeszczach, Pierwszą Fabryką Lokomotyw i Zakładami Ceramicznymi w Chrzanowie, Wapiennikiem w Płazie, Polską Spółką Obuwia "Bata" w Chełmku, Fabryką Przetworów Tłuszczowych w Trzebini. Kluczowa była ocena stanu tych zespołów i zbadanie przyczyny upadku, jeśli taki nastąpił. Opracowano karty analiz osiedli (biorąc pod uwagę zróżnicowany program funkcjonalny, zieleń, walory przestrzenne i krajobrazowe), wskazano na przekształcenia i zagrożenia związane z brakiem ochrony. Ich układy urbanistyczne zawierają różne formy zieleni komponowanej, które, na równi z architekturą, powinny być zaliczane do dziedzictwa przemysłowego, gdyż założenia te powstawały i funkcjonowały jako całość. Z uwagi na niewielką skalę, nie odzwierciedlają one w pełni XIX-wiecznych idei urbanistycznych, ale bez wątpienia pozostają pod ich wpływem. Uległy licznym przekształceniom. Mimo to, pewne cechy, które je wyróżniały często wciąż są czytelne.
Industrial estates are part of the spatial heritage. There are some settlements that are important for local identity, yet, they're still unexplored. They are often areas of social, economic and spatial problems. The desire to show their specific landscape has contributed to this work. The thesis was formulated: the collapse of industry during the economic transformation in Poland at the beginning of the 90s of the 20ᵗʰ century causes the degradation of landscape and identity of industrial estates. Six building complexes in the historical region Zagłębie Krakowskie of Lesser Poland were presented, related with the following factories operating in the interwar period: the Coal Mine in Brzeszcze, the First Locomotive Factory and Ceramic Plant in Chrzanów, Lime Plant in Płaza, the Polish Footwear Company "Bata" in Chełmek, and the Fat Processes Factory in Trzebinia. The key was to assess their current condition and investigate the cause of the collapse, if any. Analysis cards were prepared (taking into account the diverse functional program, greenery, spatial and landscape values), transformations and threats related to the lack of protection were pointed out. Their urban layouts contain various forms of composed greenery, which, as well as architecture, should be considered as an industrial heritage as these assumptions were created and functioned as a whole. Due to their small scale, they do not fully reflect 19ᵗʰ century urban ideas, but they are undoubtedly influenced by them. They have undergone numerous transformations. Still, some of the features that distinguished them from other housing estates are still legible.
