Tematem niniejszego opracowania są „Stacje i dworce kolejowe na Górnym Śląsku od połowyXIX wieku do początku XX wieku. Teren Górnego Śląska który był zasobny w rudy oraz węgielkamienny, został szczególnie dotknięty rewolucją przemysłową, która odbyła się na wielupłaszczyznach: gospodarczym, społecznym, w transporcie czy budownictwie. Oprócz wielu obszarów ibudynków poprzemysłowych, na terenie Górnego Śląska znajduje się dużo stacji i dworcówkolejowych, które posiadają walory architektoniczne, historyczne, kulturowe oraz wysoki poziomsztuki budowlanej. Budynki te są często zdegradowane. Wobec tego należy je chronić bo wiele z nichnadaje się do tego, aby podarować im nowa funkcję, powiązana z otoczeniem.
W pierwszej części opracowana, aby zrozumieć , okoliczności powstania infrastrukturykolejnictwa, przedstawiono historię rewolucji przemysłowej która swój początek miała na WyspachBrytyjskich. Następnie omówiono historię rozwoju kolei oraz ewolucję stacji i dworców kolejowychna świecie. Następnym krokiem było omówienie sytuacji w kontekście przemysłu oraz rozwoju kolei na terenie Górnego Śląska pod pruskim panowaniem oraz częściowo pod austriackim zaborem.
W drugiej części opracowania dokonano analizy materiału badawczego. Wzięto pod uwagęokreśloną liczbę, najbardziej charakterystycznych istniejących stacji i dworców kolejowych wkontekście urbanistycznym miejsca, w jakim się znajdują. Przeanalizowano również nieistniejącedworce i stacje kolejowe. Aby dogłębnie przedstawić architekturę omawianych, wykonano typologięposzczególnych elementów, takich jak: schemat funkcjonalny, rzut, elewacja, dach, okna, drzwi, detaleoraz wykończenie ściany zewnętrznej. Omówiono również strukturę przestrzenną zespołu orazstrukturę funkcjonalną budynku. Przedmiotowe analizy zostały wykonane w oparciu o bezpośrednikontakt z budynkiem podczas inwentaryzacji budowlanej, studiowaniu dokumentacji współczesnejoraz archiwalnej budynków czy fachowej literatury. Ostatni rozdział składa się analizy współczesnychtendencji do rewitalizacja obiektów kolejowych. We wnioskach tego rozdziału wskazano, jakie nowefunkcję mógłby pełnić obiekt po dokonanej w nim rewitalizacji i jaki wpływ miałby na lokalneotoczenie.
Niniejsze opracowanie zamyka synteza, w której wskazano przyczynę postępującej degradacjiobiektów kolejowych. Omówiono również bieżące tendencje w rewitalizacji terenów i obiektówpoprzemysłowych oraz tendencje w rozwoju kolei w kraju. W tym rozdziale padła również konkluzjaiż warto otoczyć opieka i zachować stacje i dworce kolejowe z uwagi na ich wysoką wartość.
The subject of this study is "Railway Stations and Terminals in Upper Silesia From the MidnineteenthCentury to the Beginning of the Twentieth Century”. The Upper Silesian region,which was rich in ores and coal, was particularly affected by the industrial revolution, whichtook place on many levels: economic, social, transport, and construction. In addition tonumerous industrial areas and buildings, there are many railway stations and terminals in theUpper Silesian region that have architectural, historical, cultural, and high standards ofbuilding art values. These buildings are often degraded. However, they have to be protectedbecause many of them ought to be given a new function associated with their surroundings.In order to understand the circumstances of the development of railway infrastructure, thehistory of the industrial revolution that began in the British Isles was presented in the firstpart of the study. Then, the history of railway development and the evolution of railwaystations and terminals around the world was discussed. The next step was to discuss thesituation in the context of industry and railway development in the Upper Silesian regionunder Prussian and partially under Austrian rule.In the second part of the study, an analysis of the research material was carried out. Aspecific number of the most characteristic existing railway stations and terminals was takeninto account in the urban context where they are located. Non-existent railway stations andterminals were also analyzed. To thoroughly present the architecture of the discussedbuildings, a typology of individual elements was created, such as the functional scheme, plan,elevation, roof, windows, doors, details, and exterior wall finishing. The spatial structure ofthe complex and the functional structure of the building were also discussed. These analyseswere based on direct contact with the building during a building inventory, studyingcontemporary and archival documentation of buildings, and professional literature. The lastchapter consists of an analysis of contemporary trends in the revitalization of railwayfacilities. The conclusions of this chapter indicate what new functions the building couldserve after its revitalization and what impact it would have on the local surrounding.This study concludes with a synthesis that identifies the cause of the ongoing degradation ofrailway facilities. Current trends in the revitalization of industrial areas and facilities, as wellas trends in the development of railways in the country, were also discussed. The conclusionof this chapter emphasizes the importance of protecting and preserving railway stations andterminals due to their high value.
