Spędzanie czasu w muzeach poświęconych sztuce stało się ogólnoświatowym trendem na początku XXI wieku – również w Chińskiej Republice Ludowej. Pojawiło się wiele nowych typów muzeów, zwłaszcza tych ze sztuką współczesną, często o przyjaznym, rozrywkowym charakterze, przeznaczonych dla szerokiego grona zwiedzających.
Celem poznawczym pracy jest przybliżenie tematyki muzealnej w Państwie Środka, rozpatrywanej w kontekście miasta – a w szczególności przestrzeni kreatywnych. Autorka próbuje przybliżyć wizerunek muzeum sztuki (MS) w chińskim środowisku urbanistycznym. Jest to naukowa próba historycznej dokumentacji i analizy w naszkicowaniu specyficznego procesu rozwoju muzealnictwa w Chinach na początku XXI wieku, jako wyniku świadomej strategii państwowej. Opracowanie jest też chęcią wyjaśnienia fenomenu eksplozji budowlanej wśród muzeów oraz zlokalizowania miejsca i roli tych obiektów w planowaniu przestrzennym i architekturze; oraz ich wpływu na społeczeństwo. Celem badań jest także wyodrębnienie zależności pomiędzy budynkiem a jego otoczeniem, w tym wypadku muzeum a przestrzennym kreatywnym klastrem (KK) widzianym jako swoista przestrzeń publiczna. Według tezy pracy, Chiny są tutaj wyjątkowym przypadkiem, odbiegającym od wzorców z innych regionów kulturowych świata.
Zakres badań w efekcie łączy więc dwa przeplatające się wątki: miejskiej przestrzeni publicznej z budynkiem muzealnym lub patrząc odwrotnie budynku muzealnego w miejskiej przestrzeni publicznej. W zależności od dominującej roli każdego z elementów, widoczne stają się ich związki i stymulujący wpływ jednego na drugie. Badania zasadniczo koncentrują się na dwóch metropoliach Pekinie i Szanghaju – chociaż pojawiają się poszczególne przypadki z Shenzhen i Guanzhou. Czasowo zaś obejmują pierwsze dwie dekady XXI wieku, gdzie końcową datą jest rok 2020 czyli zakończenie XIII. Planu Pięcioletniego. Część teoretyczna skupia się na przedstawieniu ogólnych zagadnień dotyczących współczesnych Chin w kontekście rozwoju urbanistyczno-architektonicznego. Pojawiają się tutaj pytania i tezy na temat: podłoża, przyczyn i celów dla rozwoju przestrzeni kreatywnych w Chinach na początku XXI wieku. Badania bazują na przeglądzie wybranej naukowej literatury tematu (metoda monograficzna). Kolejno podjęta jest ogólna analiza dostępnych materiałów opisowych tzw. Planów 5-letnich w kontekście kultury i sztuki (metoda badania dokumentów). Poszukiwania obejmują próbę usytuowania roli i zasięgu państwa w koniunkturze miast. Następnie pokazane jest w skrócie tło historyczne rozwoju miasta chińskiego aż do dnia dzisiejszego; jego genezy, inspiracji i założeń przestrzennych. Celem jest odnalezienie wątków wspólnych, kontynuacji lub oderwania od tradycji urbanistycznych oraz wyszczególnienie cech swoistych dla Państwa Środka.
Części metodyczna i empiryczna w pewnym stopniu przenikają się wzajemnie. Na początku stworzono – poprzez selektywny wybór opracowania autorskiego (częściowo w formie in-situ) – zbiór istniejących kreatywnych klastrów (metoda monograficzna indywidualnych przypadków). W efekcie czego wyodrębniono dużą grupę KK z budynkami muzealnymi na ich terenie. W tym miejscu pracy następuje powrót do teoretycznych zagadnień dotyczących muzeów. Zbadana jest definicja pojęcia muzeum z uwzględnieniem swoistości przypadku muzeum sztuki w Chinach. Analizie poddano również formę architektoniczną współczesnych muzeów sztuki aby wyodrębnić typowe elementy kompozycji pochodzących z tradycji chińskiej. W części empirycznej analizowane są wybrane przykłady in-situ MS w KK według sporządzonych teoretycznych modeli – zależności czasowych i przestrzennych (metoda indywidualnych przypadków). Zakończenie zbudowane jest z podsumowania badań i wniosków końcowych wraz z szczegółową bibliografią oraz częścią Appendix z trzema tabelami roboczymi.
Badania są wynikiem 5-letniego pobytu i aktywnej działalności architektonicznej na terenie Chin oraz dwóch pobytach badawczych w 2018 i 2019 roku. Biorąc pod uwagę potwierdzoną w obecnej pracy unikalność zaistniałych przemian polityczno-gospodarczych oraz odmienne uwarunkowania historyczne, kulturowe i społeczne; zarówno kreatywny klaster jako forma urbanistyczna, jak muzeum sztuki jako budynek są specyficznym modelem w Chinach. Natomiast multiplikacja budynków związanych ze sztuką ma w Chinach głównie podłoże polityczno-gospodarcze. Praca wnosi nowe spojrzenie na tematykę MS i KK, ponieważ rozpatruje te zjawiska wspólnie. Badania nad muzeami sztuki w Chinach mają historyczną wartość dokumentacyjną, ponieważ niektóre z obiektów zostały zamknięte lub zburzone w latach 2018-2023. Były i są one świadkami przeobrażeń – jako reakcja na „reformy otwarcia” i jako reakcja na „reformy zamknięcia” – Państwa Środka.
Spending time in art museums became a global trend in the early 2000s, also in the People's Republic of China. Many new types of museums have emerged, especially those exhibiting contemporary art. They often offer a friendly, entertaining atmosphere and they are generally designed for a wide range of visitors.
The cognitive purpose of the work is to bring closer the subject of museums in China, considered in the context of the city – and in particular creative spaces. The author tries to present the image of an art museum (MofA), in the Chinese urban environment. It is a scientific attempt to historically document and analyze the subject to outline the specific process of museology development in China at the beginning of the 21st century, as a result of a conscious state strategy. The study is also an attempt to explain the phenomenon of the growth [construction boom] of museums and to locate the place and role of these objects in spatial planning and architecture; and their impact on society. The aim of the research is also to indicate the relationship between the building and its surroundings, in this case the museum and the spatial creative cluster (CC) perceived as a type of public space. The thesis of the work is that China is an exceptional case here, differing from the patterns of other cultural regions of the world.
The scope of the research combines two intertwining threads: urban public space associated with a museum building, or, looking the other way around, a museum building in an urban public space. Depending on the dominant role of one of the elements, their relationships, and the stimulating effect of one on the other become visible. The research generally focuses on the two metropolises of Beijing and Shanghai, although there are individual cases from Shenzhen and Guangzhou. Timeline is the first two decades of the 21st century, ending in 2020 - the conclusion of the 13th Five Year Plan. The theoretical part focuses on presenting the general issues concerning contemporary China in the context of urban and architectural development. There are questions and theses arising about a background, reasons, and goals for the development of creative spaces in China at the beginning of the 21st century. The research is based on a review of selected scientific literature on the subject (monographic method). Subsequently, a general analysis of the available descriptive materials on the so-called 5-Year Plans, in the context of culture and art (document research method) is conducted. The search includes an attempt to locate the role of the state government in the economic situation of cities and the scope of its influence. Then, the historical background of the development of the Chinese city up to the present day is briefly shown, its origins, inspirations and spatial assumptions. The aim is to find common threads, continuation, or detachment from urban traditions and to list the features specific to China.
The methodological and empirical parts interpenetrate to some extent. At the beginning, a set of existing creative clusters were created through a personal selection of the author's study (partly in the form of in-site) (monographic method of individual cases). As a result, a large group of CC with museum buildings on their premises was distinguished. At this point, there is a return to theoretical issues related to museums. The definition of the concept of a museum is examined, considering the specificity of the case of an art museum in China. The architectural form of contemporary art museums was also analyzed to isolate typical elements of compositions from the Chinese tradition. In the empirical part, selected examples of in-site MofA in CC are analyzed according to the prepared theoretical models of time and spatial dependencies (individual case method). The conclusion is built from a summary of the research and final conclusions with a detailed bibliography and an Appendix with three working tables.
The research is the result of a 5-year stay with active architectural activity in China and two research stays in 2018 and 2019. Considering the uniqueness of the political and economic changes, confirmed in this work, and the different historical, cultural, and social conditions, it appears that both the creative cluster as an urban form and the art museum as a building are specific models in China. On the other hand, the multiplication of buildings connected to art has mainly a political and economic background in China. The work brings a new perspective on MofA and CC, because it considers these phenomena together. Research on art museums in China has historical documentary value as some of the facilities were closed or demolished between 2018 and 2023. They have been and are witnesses of transformation as a reaction to the "opening reforms" and as a reaction to the "locking reforms" of China.
