Ogrody pracownicze stanowiły nieodzowny element przestrzenno-funkcjonalny górnośląskich osiedli przemysłowych XIX, a przede wszystkim przełomu XIX i XX w. Ich wielkość, lokalizacja czy struktura użytkowa, podobnie jak układ kompozycyjny całego zespołu, zależne były od wielu czynników, w tym ekonomicznych i lokalizacyjnych, oraz ówczesnych idei i postaw społecznych. Niniejszy artykuł ma na celu prześledzenie różnorodności ich form, zasad funkcjonowania, urządzania i użytkowania na podstawie wybranych publikacji z epoki autorstwa K. Seidla, H. Köchla oraz H. Reuffurtha. Opracowania te stanowią istotne źródło wiedzy dotyczące tego typu terenów, przede wszystkim jednak uzmysławiają ich wysoką rangę w strukturze funkcjonalno-społecznej osiedla przemysłowego, jak i krajobrazu górnośląskiego.
The workers’ gardens made up the indispensable functional and spatial element of the Upper Silesian industrial housing estates in 19th century, and first of at the turn of 19th and 20th century. Their size, location or the usable structure, similarly how the compositional arrangement of whole establishment, dependent from many factors: economic, locational, as well as contemporary ideas and the social attitudes. The present article has on aim tracing variety of their forms, principles of functioning, the fittings, and the use, on basis of chosen publication from epoch, of authorship the K. Seidl, H. Köchel, as well as the H. Reuffurth. These studies are very important source of knowledge relating this type of terrains, first of all they realized they high rank in functional and social structure settles industrial settles, as and Upper Silesian landscape.
