Planowanie w Niemczech traktowane jest jak istotne narzędzie zarządzania państwem, a jego rozbudowany system zaprzecza stereotypom o nieskrępowanej wolności podmiotów fizycznych i prawnych. Podstawę planowej gospodarki przestrzenią stanowi zasada rozdzielności prawa własności gruntów od prawa ich zabudowy i jedynie gmina jest uprawniona do ewentualnego występowania o zmiany statusu terenów (również prywatnych)1. W tym celu sporządzany jest przez gminę plan zagospodarowania przestrzennego, a zabudowa jest możliwa jedynie na obszarze wyposażonym w odpowiednią infrastrukturę techniczną oraz tam, gdzie dokonano stosownej reparcelacji (np. terenu rolnego). W zagospodarowaniu przestrzennym funkcjonuje podstawowe założenie, że tereny budowlane są największym komponentem majątku narodowego – znacznie przewyższającym istniejący park przemysłowy i inne zasoby finansowe. Są głównym elementem przesądzającym o jakości życia. Potwierdzają to ustawy:
– w sprawie ochrony przyrody, opieki nad krajobrazem i zapewnienia wypoczynku na łonie natury (poziom landu),
– o ochronie przyrody i opiece nad krajobrazem (poziom federalny).
Punkt ciężkości tradycyjnego planowania przestrzennego leżał dotąd w kształtowaniu terenów zabudowanych i komunikacji. Tereny otwarte były zatem „resztą”. W ostatnich latach zarysowała się tendencja do odwrócenia tego kanonu. Wiodącą rolę przyznaje się kształtowaniu środowiska i krajobrazu, a „resztą” są tereny zabudowane. W tym kontekście na terytorium Lausitz – Dolnych Łużyc – realizuje się obecnie jedna z najciekawszych współczesnych koncepcji krajobrazowych. Wieloletnia eksploatacja w czasach NRD węgla brunatnego spowodowała tam powstanie rozległego „pojezierza” o powierzchni ok. 127 tys. hektarów. Obszar ten, podobnie jak wcześniej Zagłębie Ruhry, znalazł się w polu zainteresowania IBA – Międzynarodowej Wystawy Budownictwa – mającej w Niemczech ponad stuletnią tradycję. W rezultacie w 1999 r. powstał projekt o nazwie nawiązującej do położonych w sąsiedztwie parków zakładanych w XIX w. przez księcia Pückler-Muskau – Fürst-Pückler-Land. Wpisuje się on w szerszy kontekst znany pod nazwą Idea Quo – Tworzenia Osi Tożsamości i Jakości Regionów Turystycznych między Bałtykiem a Morzem Egejskim w ramach projektu INTERREG III B i ma być ukończony w roku 2010.
Planning is treated in Germany as an essential state governing tool, and the extended planning system contradicts the stereotypes of unrestricted natural and legal entities' freedom. The principle of the separation of land ownership from the right to development is the basis of planning, and only the municipality is authorized to apply for changing the land status (including private land). For that purpose, the municipality prepares a spatial plan, and development is possible only on the land equipped with proper technical infrastructure or wherever land has been subdivided (e.g. the farm lands). Spatial planning is based on the principal assumption that development lands are the largest components of national assets, much exceeding the existing industrial resources and other financial resources. Land is the main element which decides about the quality of life. Those are confirmed by the laws:
– Nature Protection Law, Landscape Care and Relax in the Nature Laws (on the Land level),
– Nature Protection Law and Landscape Care Law (on the federal level).
The point of gravity of traditional spatial planning lied earlier in the shaping of developed land and transportation systems. Open areas were the “remaining lands”. In recent years, a trend to reverse that principle was marked. A lead role was assigned to environmental and landscape shaping, while the developed lands are rather the “remaining lands”.
In that context, the territory of Lower Lausitz has implemented one of the most interesting present-day landscape conceptions. Long-term brown coal extraction operation caused there, during the Democratic German Republic days, the development of large man-made lakes covering about 127,000 hectares. That area, similarly to the Ruhr Basin, became the area of interest of the International Building Exhibition (IBA), with over a hundred years of tradition. In 1999, a project was introduced. Its name referred directly to the name of the parks established in the vicinity by Prince Pückler-Muskau in the 19th century: Fürst-Pückler-Land. The completed in 2010.
