Dach to zwieńczenie budynku, które - według najprostszego, technicznego znaczenia jego funkcji użytkowej - służy ochronie przed czynnikami zewnętrznymi. Formy dachów zmieniały się na przestrzeni czasu stosownie do uwarunkowań lokalnych, a także ze względów technicznych, ekonomicznych i estetycznych. Współcześnie, wobec postępującego lawinowego rozrostu miast i towarzyszących temu problemów ekologicznych, przestrzennych i funkcjonalnych, coraz bardziej dostrzegana jest potrzeba dogęszczeń, a w tym potrzeba wykorzystania przestrzeni dachów wykraczająca ponad ich nominalne, pierwotne przeznaczenie.
Istniejący potencjał dachów umożliwia wprowadzanie nowych funkcji, przestrzeni i lokali użytkowych. Dzięki temu można ograniczyć konieczność urbanizowania kolejnych terenów przyrodniczych. Zahamowanie efektu rozlewania się miast przy jednoczesnym doinwestowaniu obszarów zurbanizowanych i poszerzaniu ich programu użytkowego prowadzi również do przełamania uciążliwej i degradującej monofunkcyjności poszczególnych fragmentów miast oraz do pełnego wykorzystania i dopełnienia ich struktury zabudowy. Poprawie funkcjonalności towarzyszy obniżanie kosztów budowy związane z efektywniejszym wykorzystaniem istniejącej struktury miasta wraz z systemami infrastruktury technicznej, komunikacyjnej, publicznej i społecznej. Nie umniejsza się przy tym, a wręcz poprawia udział powierzchni biologicznie czynnych w ogólnym bilansie zagospodarowania.
Proekologiczny charakter tej formuły wzmacniany jest ponadto możliwością stosowania na dachach rozwiązań, które prowadzą do poprawy dobrostanu środowiska, redukcji kosztów eksploatacyjnych i ograniczenia emisji szkodliwych substancji (zielone dachy, instalacje słoneczne i wiatrowe, zbiorniki na wodę). W związku z tym przekształcanie dachów można uznać za praktyczną metodę wdrażania idei zrównoważonego rozwoju NUA (New Urban Agenda), wedle której zaspokajanie potrzeb użytkowników winno odbywać się za pomocą optymalnych dla środowiska działań.
Przekształcenia dachów pozwalają na implementację szerszego spektrum funkcji użytkowych – de facto niemal wszystkich występujących na niższych poziomach. Łączenie dodanych elementów funkcjonalnych w ciągi i sieci oraz synchronizowanie ich ze strefą naziemną umożliwia stworzenie dublującej, nowej, horyzontalnej warstwy usługowej funkcjonującej równolegle do parteru i z nim powiązanej. Nowo wprowadzany program użytkowy nadziemny (ponad ziemią) poszerza, dywersyfikuje i wzbogaca ofertę usługową, równocześnie odciążając przyziemie, które w zamian może służyć pielęgnacji zieleni i relacjom synergizującym komfort życia w mieście. Przekształcenia dachów wspierają również procesy rewitalizacji starzejących się obszarów miejskich. Uaktywnienie dodatkowego źródła finansowania, dzięki wprowadzeniu nowych form użytkowania i nowych użytkowników, stwarza ekonomiczne podstawy dla poprawy kondycji materialnej i demograficznej. Implantacja współczesnych form architektonicznych i funkcji użytkowych w obręb zabytkowych budynków umożliwia także większe wyeksponowanie szczególnych wartości historycznych, dając tym samym pretekst i asumpt do odkrywania na nowo walorów spuścizny i przestarzałej tkanki. Współczesna architektura dachów opiera się na innowacyjnym i nowatorskim podejściu do kształtowania estetyki. Symbiotyczny związek, jaki inicjuje zestawianie nowych elementów z dotychczasową materią budynku przynosi podwójną, obustronną korzyść – uaktywnienie nowych miejsc użytkowych na dachu warunkuje wykorzystanie istniejącej struktury, która w procesie przekształcania zostaje odnowiona i unowocześniona. W efekcie tworzenia nowatorskich form i atrakcyjnych, intrygujących przestrzeni użytkowych na dachach wzrasta atrakcyjność budynków i przyległych obszarów miejskich.
Proponowana nowa formuła przekształceń dachów, pod warunkiem uwzględnienia ogółu wartości i interesów, które występują w obszarze macierzystych budynków i ich otoczenia, jest zatem działaniem przynoszącym wiele różnorodnych profitów dla całego miasta i jego wszystkich użytkowników.
The roof is the culmination of a building which, according to the simplest technical meaning and its utility function, serves to protect against external factors. Roofs present an unusual wealth of forms that change over time depending on local conditions as well as technical, economic and aesthetic reasons. Nowadays, due to the progressive urban growth and accompanying ecological, spatial and functional problems, the need for densities is increasingly recognized, including the necessity to use the roof space beyond its nominal, primary purpose.
The existing roof potential makes it possible to introduce new functions, spaces and commercial premises. Due to this fact, it is possible to limit the need for urbanization of further natural areas. The suppression of urban sprawl effect with simultaneous investing in urbanized areas and extending their utility program also leads to overcoming the burdensome and degrading monofunctionality of the particular areas in cities and to the full use and completion of their building structure. The improvement of functionality is accompanied by reduction of construction costs related to a more effective use of the existing city structure together with technical, communicational, public and social infrastructure systems. At the same time the share of biologically active areas is not diminished, but it even improves in the overall development balance.
The pro-ecological nature of this formula is further strengthened by the possibility of introducing solutions on the roofs that lead to the improvement of environmental quality, reduction of operating costs and decrease in harmful substance emissions (green roofs, solar and wind installations, water tanks). Therefore, transforming roofs can be considered as a practical method which implements the idea of sustainable development (New Urban Agenda), where meeting users’ needs should be compatible with optimal solutions for the environment. Roof transformations allow for the implementation of a wider range of utility functions - in fact almost all of these occurring at lower levels. Combining added functional elements in chains and networks and synchronizing them with the terrestrial zone, makes it possible to create a duplicating, new horizontal service layer functioning parallel to the ground floor and connected with it. The newly introduced overground utility program (above the ground) expands, diversifies and enriches the service offer, at the same time relieving the basement, which in return can serve greenery care and relations that synergize the comfort of living in the city. Roof transformations also support the revitalization processes of aging urban areas. Activation of an additional source of financing through the introduction of new forms of use and new users lays an economic basis for improving material and demographic conditions. The implantation of contemporary architectural forms and utility functions into the area of historic buildings also allows greater visibility of particular historical values, thus providing a pretext and incentive to rediscover the qualities of legacy and outdated matter.
Contemporary roof architecture is based on an innovative and novel approach to shaping aesthetics. The symbiotic relationship that initiates the comparison between new elements and the existing material of the building brings a double, mutual advantage - the activation of new spaces on the roof determines the use of the existing structure, which is renewed and modernized in the transformation process. Thus, creating innovative forms and intriguing utility spaces on the roofs results in the increase of the attractiveness of the buildings and adjacent urban areas.
Taking into account all the values and interests in the area of mother buildings and their surroundings, the proposed new formula for transforming roofs is therefore an activity that brings many different profits to the entire city and all its inhabitants.
